CARA Á SANTIDADE

Quedámonos removidos, cunha forte sacudida no corazón, ao escoitar atentamente aquel grito de san Paulo: esta é a vontade de Deus, a vosa santificación¹. Hoxe, unha vez máis mo propoño a min mesmo, e lémbrovolo tamén a vós e á humanidade enteira: esta é a Vontade de Deus, que sexamos santos.

Para pacificar as almas con auténtica paz, para transformar a terra, para buscar no mundo e a través das cousas do mundo a Deus Noso Señor, resulta indispensable a santidade persoal. Nas miñas charlas con xentes de tantos países e dos ambientes sociais máis diversos, con frecuencia pregúntanme: E que nos di aos casados? Que, aos que traballamos no campo? Que, ás viúvas? Que, aos mozos?

Respondo sistematicamente que teño un só pucheiro. E adoito puntualizar que Xesucristo Señor Noso predicou a boa nova para todos, sen distinción ningunha. Un pucheiro e un só alimento: a miña comida é facer a vontade do que me enviou, e dar cumprimento á súa obra². A cada un chámao á santidade, a cada un pídelle amor: novos e anciáns, solteiros e casados, sans e enfermos, cultos e ignorantes, traballen onde traballen, estean onde estean. Hai un só xeito de medrar na familiaridade e na confianza con Deus: tratalo na oración, falar con El, manifestarlle —de corazón a corazón— o noso afecto.

Falar con Deus

295 Invocarédesme e Eu atendereivos³. E invocámolo conversando, dirixíndonos a El. Por iso, temos que pór en práctica a exhortación do Apóstolo: sine intermissione orate⁴; rezade sempre, pase o que pase. «Non só de corazón, senón con todo o corazón»⁵.

Pensaredes que a vida non é sempre levadía, que non fal-tan desabores e magoas e tristuras. Respondereivos, tamén con san Paulo, que nin a morte, nin a vida, nin os anxos, nin os prin-cipados, nin as virtudes; nin o presente, nin o vindeiro, nin a forza, nin o que hai de máis alto, nin de máis profundo, nin outra ningunha criatura, poderá xamais separarnos do amor de Deus, que se funda en Xesucristo o Noso Señor⁶. Nada nos pode arre-dar da caridade de Deus, do Amor, da relación constante co noso Pai.

Recomendar esa unión continua con Deus, non é presentar un ideal, tan sublime, que se revela inaccesible para a maio-ría dos cristiáns? Verdadeiramente é alta a meta, pero non inaccesible. O vieiro, que conduce á santidade, é vieiro de oración; e a oración debe prender aos poucos na alma, como a pequena semente que se converterá máis tarde en arbore frondosa.

Comezamos con oracións vocais, que moitos temos repetido de nenos: son frases acesas e sinxelas, dirixidas a Deus e a súa Nai, que é Nai nosa. Aínda, polas mañás e polas noites, non un día, habitualmente, renovo aquel ofrecemento que me aprenderon os meus pais: oh miña Señora, oh miña Nai!, eu ofrézome enteiramente a Vós. E, en proba do meu filial afecto, conságrovos neste día os meus ollos, os meus oídos, a miña lingua, o meu corazón... Non é isto —dalgunha maneira— un principio de contemplación, demostración evidente de confiado abandono? Que se contan os que se queren, cando se atopan? Como se comportan? Sacrifican canto son e canto posúen pola persoa que aman.

Primeiro unha xaculatoria, e logo outra, e outra..., ata que parece insuficiente ese fervor, porque as palabras resultan pobres...: e déixase paso á intimidade divina, nun mirar a Deus sen descanso e sen cansazo. Vivimos daquela como cativos, como prisioneiros. Mentres realizamos coa maior perfección posible, dentro das nosas equivocacións e limitacións, as tarefas propias da nosa condición e do noso oficio, a alma ansía escaparse. Vaise cara Deus, como o ferro atraído pola forza do imán. Comézase a amar a Xesús, de xeito máis eficaz, cun doce sobresalto.

297 Librareivos da catividade, esteades onde esteades⁷. Libraranos da escravitude, coa oración: saberémonos libres, voando nun epitalamio de alma encariñada, nun cántico de amor, que empuxa a desexar non se apartar de Deus. Un novo xeito de pisar na terra, un xeito divino, sobrenatural, marabilloso. Lembrando a tantos escritores casteláns do cincocentos, poida que nos gustase saborear pola nosa conta: que vivo porque non vivo: que é Cristo quen vive en min!⁸.

Acéptase gustosamente a necesidade de traballar neste mundo, durante moitos anos, porque Xesús ten poucos amigos aquí abaixo. Non refuguemos a ocasión de vivir, de gastarnos —ben espremidos— ao servizo de Deus e da Igrexa. Desta maneira, en liberdade: in libertatem gloriae filiorum Dei ⁹, qua liber-tate Christus nos liberavit¹⁰; coa liberdade dos fillos de Deus, que Xesucristo nos gañou morrendo sobre o madeiro da Cruz.

É posible que, xa desde o principio, se levanten nubeiros de po e que, á vez, empreguen os inimigos da nosa santificación unha tan vehemente e ben orquestrada técnica de terrorismo psicolóxico —de abuso de poder—, que arrastren na súa absurda dirección incluso aos que, durante moito tempo, man tiñan outra conduta máis lóxica e recta. E aínda que a súa voz resoe a campá rota, que non está fundida con bo metal e é ben diferente ao asubío do pastor, rebaixan a palabra, que é un dos dons máis preciosos que o home recibiu de Deus, agasallo belísimo para manifestar altos pensamentos de amor e de amizade co Señor e coas súas criaturas, ata facer que se entenda porque Santiago di da lingua que é un mundo enteiro de malicia¹¹. Tantos danos pode producir: mentiras, denigracións, deshonras, supersticións, insultos, ruxerruxes tortuosos.

A Humanidade Santísima de Cristo

Como poderemos superar estes inconvenientes? Como nos lograremos fortalecer naquela decisión que nos comeza a parecer moi pesada? Inspirándonos no modelo que nos mostra a Virxe Santísima, a nosa Nai: unha rota moi ampla, que necesariamente pasa a través de Xesús.

Para achegármonos a Deus temos que emprender o camiño xusto, que é a Humanidade Santísima de Cristo. Por iso, aconsello sempre a lectura de libros que narran a Paixón do Señor. Eses escritos, cheos de sincera piedade, tráennos á mente ao Fillo de Deus. Home coma nós e Deus verdadeiro, que ama e que sofre na súa carne pola Redención do mundo.

Fixádevos nunha das devocións máis arraigadas entre os cristiáns, no rezo do Santo Rosario. A Igrexa anímanos á contemplación dos misterios: para que se grave na nosa cabeza e na nosa imaxinación, co gozo, a dor e a gloria de Santa María, o exemplo abraiante do Señor, nos seus trinta anos de escuridade, nos seus tres anos de predicación, na súa Paixón afrontosa e na súa gloriosa Resurrección.

Seguir a Cristo: este é segredo. Acompañalo tan de preto, que vivamos con El, como aqueles primeiros doce; tan de preto, que nos identifiquemos con El. Non tardaremos en afirmar, cando non teñamos posto atrancos á graza, que nos revestimos do Noso Señor Xesucristo¹². Reflíctese o Señor na nosa conduta coma nun espello. Se o espello é como debe ser, recollerá a face amabilísima do Salvador sen a desfigurar, sen caricaturas: e os demais terán a posibilidade de admiralo, de seguilo.

Neste esforzo por identificarse con Cristo, distinguín como catro chanzos: buscalo, atopalo, tratalo, amalo. Poida que comprendades que estades como na primeira etapa. Buscádeo con fame, buscádeo en vós mesmos con todas as vosas forzas. Se obrades con este empeño, atrévome a garantir que xa o atopastes, e que comezastes a tratalo e a amalo, e a ter a vosa conversación nos ceos¹³.

Prégolle ao Señor que nos decidamos a alimentar nas nosas almas a única ambición nobre, a única que merece a pena: ir xunta Xesucristo, como foron a súa Nai Bendita e o Santo Patriarca, con ansia, con abnegación, sen descoidar nada. Participaremos na dita da divina amizade —nun recollemento interior, compatible cos nosos deberes profesionais e cos de cidadán—, e agradecerémoslle a delicadeza e a claridade coas que El nos aprende a cumprir a Vontade do Noso Pai que habita nos ceos.

Mais non esquezades que estar con Xesús é, seguramente, atoparse coa súa Cruz. Cando nos abandonamos nas mans de Deus, é frecuente que El permita que saboreemos a dor, a soidade, as contradicións, as calumnias, as difamacións, as burlas, por dentro e por fóra: porque nos quere conformar á súa imaxe e semellanza, e tolera tamén que nos chamen tolos e que nos tomen por necios.

É a hora de amar a mortificación pasiva, que vén —agochada ou descarada e insolente— cando non a esperamos. Chegan a ferir as ovellas, coas pedras que se deberan tirar contra os lobos: o seguidor de Cristo experimenta na súa carne que, os que o deberan amar, compórtanse con el dun xeito que vai da desconfianza á hostilidade, da sospeita ao odio. Mírano con receo, coma a mentireiro, porque non cren que poida haber relación persoal con Deus, vida interior; en cambio, co ateo e co indiferente, díscolos e desvergoñados de ordinario, énchense de amabilidade e de comprensión.

E quizais o Señor permite que o discípulo se vexa atacado coa arma, que nunca é honrosa para o que a empuña, das inxurias persoais; co uso de lugares comúns, froito tendencioso e delituoso dunha propaganda masiva e mentirán: porque, estar dotados de bo gusto e de mesura, non é cousa de todos.

Os que sosteñen unha teoloxía incerta e unha moral relaxada, sen freos; os que practican segundo o seu capricho persoal unha liturxia dubidosa, cunha disciplina de hippies e un goberno irresponsable, non é estraño que propaguen contra os que só falan de Xesucristo, celotipias, sospeitas, falsas denuncias, ofensas, aldraxes, humillacións, ruxerruxes e vexacións de todo xénero.

Así esculpe Xesús as almas dos seus, sen lles deixar de dar interiormente serenidade e gozo, porque entenden moi ben que —con cen mentiras xuntas— os demos non son capaces de facer unha verdade: e grava nas súas vidas o convencemento de que só se atoparán cómodos, cando se decidan a non o ser.

Ao admirar e amar de veras a Humanidade Santísima de Xesús, descubriremos unha a unha as súas Chagas. E neses tempos de purgación pasiva, penosos, forte, de bagoas doces e  amargas que procuramos agochar, necesitamos meternos dentro de cada unha daquelas Santísimas Feridas: para purificármonos, para gozármonos con ese Sangue redentor, para fortalecérmonos. Acudiremos como as pombas que, ao dicir da Escritura¹⁴, acubíllanse nos buratos das rochas á hora da tempestade. Agochámonos nese refuxio, para atopar a intimidade de Cristo: e veremos que o seu modo de conversar é apracible e o seu rostro fermoso¹⁵, porque «os que coñecen que a súa voz é suave e grata, son os que recibiron a graza do Evanxeo, que lles fai dicir: Ti tes palabras de vida eterna»¹⁶.

Non pensemos que, nesta senda da contemplación, as paixóns teranse calado definitivamente. Enganariámonos, se supuxésemos que a ansia de buscar a Cristo, a realidade do seu encontro e do seu trato, e a dozura do seu amor transfórmannos en persoas impecables. Aínda que non vos falte experiencia, deixádeme, non obstante, que volo recorde. O inimigo de Deus e do home, Satanás, non se dá por vencido, non descansa. E asédianos, incluso cando a alma arde prendida no amor a Deus. Sabe que daquela a caída é máis difícil, pero que —se consegue que a criatura ofenda ao seu Señor, malia que sexa en pouco— poderá lanzar sobre aquela conciencia a grave tentación da desesperanza.

Se queredes aprender da experiencia dun pobre sacerdote que non pretende falar máis que de Deus, aconsellareivos que cando a carne intente recobrar os foros perdidos ou a soberbia —que é peor— se rebele e se encabuxe, vos precipitedes a buscar acougo nesas divinas fendeduras que, no Corpo de Cristo, abriron os cravos que o suxeitaron á Cruz, e a lanza que atravesou o seu peito. Ide como máis vos conmova: descargade nas Chagas do Señor todo ese amor humano... e ese amor divino. Que isto é apetecer a unión, sentirse irmán de Cristo, consanguíneo seu, fillo da mesma Nai, porque é Ela a que nos levou ata Xesús.

A Santa Cruz

Afán de adoración, ansias de desagravio con sosegada suavidade e con sufrimento. Farase vida na nosa vida a afirmación de Xesús: O que non toma a súa cruz, e me segue, non é digno de min¹⁷. E o Señor maniféstasenos cada vez máis esixente, pídenos reparación e penitencia, ata nos empuxar a experimentar o fervente anhelo de querer vivir para Deus, cravado na cruz xuntamente con Cristo¹⁸. Pero este tesouro gardámolo en vasos de barro fráxil e crebadizo, para que se recoñeza que a grandeza do poder que se advirte en nós é de Deus e non nosa¹⁹.

Descubrímonos acosados de toda sorte de tribulacións, e non por iso perdemos o ánimo; atopámonos en grandes apuros, non desesperados ou sen recursos; somos perseguidos, non desamparados; abatidos, mais non enteiramente perdidos: trae-mos sempre representada no noso corpo por todas partes a mortificación de Xesús²⁰.

Imaxinamos que o Señor, ademais, non nos escoita, que andamos enganados, que só se oe o monólogo da nosa voz. Atopámonos, como sen apoio sobre a terra e abandonados do ceo. Non obstante, é verdadeiro e práctico o noso horror ao pecado, aínda que sexa venial. Coa teimosía da Cananea, axeon-llámonos rendidamente coma ela, que o adorou, implorando: Señor, socórreme²¹. Desaparecerá a escuridade, superada pola luz do Amor.

É a hora de clamar: lémbrate das promesas que me fixeches, para encherme de esperanza; isto consólame na miña nada, e enche o meu vivir de fortaleza²². O Noso Señor quere que contemos con El, para todo: vemos con evidencia que sen El nada podemos²³, e que con El podemos todas as cousas²⁴. Confírmase a nosa decisión de andar sempre na súa presenza²⁵.

Coa claridade de Deus no entendemento, que parece inactivo, resúltanos indubidable que, se o Creador coida de todos —incluso dos seus inimigos—, canto máis coidará dos seus amigos! Convencémonos de que non hai mal, nin contradición, que non veñan para ben: deste xeito, aséntanse con máis firmeza, no noso espírito, a ledicia e a paz, que ningún motivo humano nos poderá arrincar, porque estas visitacións sempre nos deixan algo seu, algo divino. Loemos o Señor Deus Noso, que efectuou en nós obras admirables²⁶, e comprenderemos que fomos creados con capacidade para posuír un infinito tesouro²⁷.

A Trindade Beatísima

Comezáramos con pregarias vocais, sinxelas, encantadoras, que aprendemos na nosa nenez, e que non nos gustaría abandonar nunca. A oración, que comezou con esa inxenuidade pueril, desenvólvese agora nunha canle ancha, mansa e segura, porque segue o paso da amizade con Aquel que afirmou: Eu son o camiño²⁸. Se amamos a Cristo así, se con divino atrevemento nos refuxiamos na abertura que a lanza deixou no seu Costado, cumprirase a promesa do Mestre: calquera que me ama, observará a miña doutrina, e o meu Pai amarao, e viremos onda el, e faremos morada dentro del ²⁹.

O corazón necesita, daquela, distinguir e adorar a cadansúa das Persoas divinas. Dalgún xeito é un descubrimento, o que realiza a alma na vida sobrenatural, como os dunha criaturiña que vai abrindo os ollos á existencia. E entretense amorosamen-te co Pai e co Fillo e co Espírito Santo; e sométese facilmente a actividade do Paráclito vivificador, que se nos entrega sen o merecer: os dons e as virtudes sobrenaturais!

Temos corrido como o cervo, que ansía as fontes das augas³⁰; con sede, rota a boca, con secura. Queremos beber nese ma-nancial de auga viva. Sen rarezas, ao longo do día movémonos nesa abundante e clara fervenza de frescas linfas que saltan ata a vida eterna³¹. Sobran as palabras, porque a lingua non se logra expresar; xa o entendemento se aquieta. Non se discorre, mírase! E a alma rompe outra vez a cantar con cantar novo, porque se sente e se sabe tamén mirada amorosamente por Deus, a todas horas.

Non me refiro a situacións extraordinarias. Son, poden moi ben ser, fenómenos ordinarios da nosa alma: unha loucura de amor que, sen espectáculo, sen extravagancias, ensínanos a sufrir e a vivir, porque Deus nos concede a Sabedoría. Que se-renidade, que paz daquela, metidos na senda estreita que conduce á vida!³².

Ascética? Mística? Non me preocupa. Sexa como for, ascética ou mística, que importa?: é mercé de Deus. Se ti procuras meditar, o Señor non che negará a súa asistencia. Fe e feitos de fe: feitos, porque o Señor —comprobáchelo desde o principio, e subliñeicho ao seu tempo— é cada día máis esixente. Iso é xa contemplación e é unión; esta ha ser a vida de moitos cristiáns, cadaquén indo cara adiante pola súa propia vía espiritual —son infinitas—, en medio dos afáns do mundo, aínda que nin sequera caesen na conta.

Unha oración e unha conduta que non nos arredan das nosas actividades ordinarias, que no medio dese afán nobremente terreo nos conducen ao Señor. Ao elevar todo ese quefa-cer a Deus, a criatura diviniza o mundo. Falei tantas veces do mito do rei Midas, que convertía en ouro canto tocaba! En ouro de méritos sobrenaturais podemos converter todo o que tocamos, malia aos nosos persoais erros.

Así actúa o Noso Deus. Cando aquel fillo regresa despois de gastar os seus cartos vivindo mal, despois –sobre todo– de esquecerse do seu pai, o pai di: axiña, traede aquí o vestido máis precioso, e poñédello, colocádelle un anel no dedo; calzádelle as sandalias e tomade un tenreiro cebado, matádeo e comamos e celebremos un banquete³³. O Noso Pai Deus, cando acudimos a El con arrepentimento, saca, da nosa miseria, riqueza; da nosa debilidade, fortaleza. Que nos preparará, se non o abandonamos, se o frecuentamos cada día, se lle diriximos palabras de agarimo confirmado coas nosas accións, se lle pedimos todo, confiados na súa omnipotencia e na súa misericordia? Só por volver a El o seu fillo, despois de traizoalo, prepara unha festa: que nos outorgará, se sempre procuramos quedarnos ao seu carón?

Lonxe da nosa conduta, polo tanto, a lembranza das ofensas que nos teñan feito, das humillacións que teñamos padecido —por inxustas, incivís e groseiras que foran—, porque é impropio dun fillo de Deus ter preparado un rexistro, para presentar unha lista de agravios. Non podemos esquecer o exemplo de Cristo, e a nosa fe cristiá non se muda como un vestido: pode debilitarse ou robustecerse ou perderse. Con esta vida sobrenatural, a fe vigorízase, e a alma arrepíase ao considerar a miserable nudez humana, sen o divino. E perdoa, e agradece: meu Deus, se contemplo a miña pobre vida, non atopo motivo ningún de vaidade e, aínda menos, de soberbia: só atopo razóns dabondo para vivir sempre humilde e compunxido. Abofé que sei que o mellor señorío é servir.

Oración viva

310 Alzareime e rodearei a cidade: polas rúas e as prazas buscarei ao que amo...³⁴. E non só a cidade: correrei dunha parte á outra do mundo –por todas as nacións, por todas as vilas, por sendas e trochas– para acadar a paz da miña alma. E descúbroa nas ocupacións cotiás, que non me son atranco; que son —pola contra— verea e motivo para amar máis e máis, e máis e máis unirme a Deus.

E cando nos asexa —violenta— a tentación do desánimo, dos contrastes, da loita, da tribulación, dunha nova noite na alma, ponnos o salmista nos beizos e na intelixencia aquelas palabras: con El estou no tempo da adversidade³⁵. Que vale, Xesús, ante a túa Cruz, a miña; ante as túas feridas as miñas rabuñaduras? Que vale, ante o teu Amor inmenso, puro e infinito, esta pobriña pesadume que Ti cargaches ás miñas costas? E os vosos corazóns, e o meu, énchense dunha santa avidez, confesándolle —con obras— que morremos de Amor³⁶.

Nace unha sede de Deus, unha ansia de comprender ás súas bágoas; de ver o seu sorriso, o seu rostro... Considero que o mellor xeito de expresalo é volver a repetir, coa Escritura: como o cervo desexa a fonte das augas, así anhélate a miña alma, oh meu Deus! ³⁷. E a alma avanza metida en Deus, endeusada: fíxose o cristián viaxeiro sedento, que abre a súa boca ás augas da fonte³⁸.

Con esta entrega, o celo apostólico acéndese, medra cada día —pegando esa ansia aos outros—, porque o ben se tende a difundir. Non é posible que a nosa pobre natureza, tan preto de Deus, non arda en fames de sementar no mundo enteiro a alegría e a paz, de regar todo coas augas redentoras que abrollan do Costado aberto de Cristo³⁹, de comezar e rematar todas as tarefas por Amor.

Falábavos antes de dores, de sufrimentos, de bagoas. E non me contradigo se afirmo que, para un discípulo que busque amorosamente ao Mestre, é moi distinto o sabor das tristuras, das magoas, das aflicións: desaparecen en canto se acepta de veras a Vontade de Deus, en canto se cumpren con gusto os seus designios, como fillos fieis, malia que os nervios dean a impresión de romperse e o suplicio pareza insopor-table.

Vida corrente

Interésame confirmar de novo que non me refiro a un xeito extraordinario de vivir cristiamente. Cada un de nós medite no que Deus realizou por el, e en como correspondeu. Se somos valentes neste exame persoal, percibiremos o que aínda nos falta. Onte conmovíame, escoitando dun catecúmeno xaponés que ensinaba o catecismo a outros, que aínda non coñecían a Cristo. E avergoñábame. Necesitamos máis fe, máis fe!: e, coa fe, a contemplación.

Repasade devagar aquela divina advertencia, que enche a alma de inquedanza e, ao tempo, tráelle sabores de panal e de mel : redimi te, et vocavi te nomine tuo: meus es tu⁴⁰; rediminte e chameite polo teu nome: es meu! Non lle roubemos a Deus o que é seu. Un Deus que nos amou ata o punto de morrer por nós, que nos escolleu desde toda a eternidade, antes da creación do mundo, para que sexamos santos na súa presenza⁴¹: e que continuamente nos brinda ocasións de purificación e de entrega.

Por se aínda tivésemos algunha dúbida, recibimos outra proba dos seus beizos: non me elixistes vós, senón que vos elixín eu, para que vaiades lonxe, e deades froito; e permaneza abundante ese froito do voso traballo de almas contemplativas⁴².

Daquela, fe, fe sobrenatural. Cando a fe afrouxa, o home tende a figurarse a Deus como se estivese lonxe, sen que apenas se preocupe dos seus fillos. Pensa na relixión como en algo xustaposto, para cando non queda outro remedio; espera, non se explica con que fundamento, manifestacións aparatosas, sucesos insólitos. Cando a fe vibra na alma, descóbrese, en cambio, que os pasos do cristián non se separan da mesma vida humana corrente e habitual. E que esta santidade grande, que Deus nos reclama, agóchase aquí e agora, nas cousas pequenas de cada xornada.

Gústame falar de camiño, porque somos viandantes, dirixímonos á casa do Ceo, á nosa Patria. Mais mirade que un camiño, aínda que poida presentar treitos de especiais dificultades, aínda que algunha vez nos faga vadear un río ou cruzar unha pequena fraga case impenetrable, habitualmente é algo corrente, sen sorpresas. O perigo é a rutina: imaxinar que nisto, no de cada instante, non está Deus, porque é tan sinxelo, tan de acotío!

Ían aqueles dous discípulos cara a Emaús. O seu paso era normal, como o de tantos outros que transitaban por aquela paraxe. E alí, con naturalidade, aparéceselles Xesús, e anda con eles, cunha conversa que diminúe a fatiga. Imaxínome a escena, alá polo serán. Sopra unha brisa lene. Arredor, campos sementados de trigo xa medrado, e as oliveiras vellas, coas pólas prateadas pola luz morna.

Xesús, no camiño. Señor, que grande es sempre! Pero conmóvesme cando te abaixas a seguirnos, a buscarnos, no noso trafego diario. Señor, concédenos a inxenuidade de espírito, a mirada limpa, a cabeza clara, que permiten entenderte cando vés sen ningún signo exterior da túa gloria.

Remata o traxecto ao atopar a aldea, e aqueles dous que —sen se decatar— foron feridos no fondo do corazón pola palabra e o amor de Deus feito Home, senten que marche. Porque Xesús os saúda con ademán de seguir adiante⁴³. Non se impón nunca, este Señor Noso. Quere que o chamemos libremente, desde que albiscamos a pureza do Amor, que nos meteu na alma. Temos que o deter pola forza e rogarlle: continúa connosco, porque é tarde, e xa vai o día de devalo⁴⁴, faise noite.

Así somos: sempre pouco atrevidos, quizais por insinceridade, ou quizais por pudor. No fondo, matinamos: queda connosco, porque nos arrodean na alma as tebras, e só Ti es luz, só Ti podes calmar esta ansia que nos consome. Porque «entre as cousas fermosas, honestas, non ignoramos cal é a primeira: posuír sempre a Deus»⁴⁵.

E Xesús queda. Ábrense os nosos ollos como os de Cleofás e o seu compañeiro, cando Cristo parte o pan; e aínda que El volva desaparecer da nosa vista, seremos tamén quen de emprender de novo a marcha —anoitece—, para falarlles os demais del, porque tanta ledicia non cabe nun só peito.

Camiño de Emaús. Noso Deus encheu de dozura este nome. E Emaús é o mundo enteiro, porque o Señor abriu os camiños divinos da terra.

Cos Santos Anxos

Pídolle ao Señor que, durante a nosa permanencia neste chan de aquí, non nos arredemos nunca do camiñante divino. Para isto, aumentemos tamén a nosa amizade cos Santos Anxos Custodios. Todos necesitamos moita compañía: compañía do Ceo e da terra. Sede devotos dos Santos Anxos! É moi humana a amizade, pero tamén é moi divina; como a nosa vida, que é divina e humana. Lembrádesvos do que di o Señor?: xa non vos chamo servos, senón amigos⁴⁶. Ensínanos a ter confianza cos amigos de Deus, que moran xa no Ceo, e coas criaturas que conviven connosco, tamén coas que parecen afastadas do Señor, para atraelas ao bo sendeiro.

Rematarei repetindo con san Paulo aos Colosenses: non cesamos de orar por vós e de pedir a Deus que acadedes pleno coñecemento da súa vontade, con toda sabedoría e intelixencia espiritual⁴⁷. Sabedoría que proporciona a oración, a contemplación, a efusión do Paráclito na alma.

Co fin de que sigades unha conduta digna de Deus, agradándoo en todo, producindo froitos de toda especie de obras boas e adiantando na ciencia de Deus; corroborados en toda sorte de fortaleza polo poder da súa graza, para ter sempre unha perfecta paciencia e longanimidade acompañada de ledicia; dando grazas a Deus Pai, que nos fixo dignos de participar da sorte dos santos, alumeándonos coa súa luz; que nos arrebatou do poder das tebras, e trasladounos ao reino do seu Fillo moi amado⁴⁸.

Que a Nai de Deus e Nai nosa nos protexa, co fin de que cada un de nós poida servir á Igrexa na plenitude da fe, cos dons do Espírito Santo e coa vida contemplativa. Cadaquén realizando os deberes persoais, que lle son propios; cadaquén no seu oficio e profesión, e no cumprimento das obrigas do seu estado, honre gozosamente ao Señor.

Amade á Igrexa, servídea coa ledicia consciente de quen se soubo decidir a ese servizo por Amor. E se vísemos que algúns andan sen esperanza, coma os dous de Emaús, acheguémonos con fe —non en nome propio, senón en nome de Cristo—, para asegurarlles que a promesa de Xesús non pode fallar, que El vela pola súa Esposa sempre: que non a abandona. Que pasarán as tebras, porque somos fillos da luz⁴⁹ e estamos chamados a unha vida perdurable.

E Deus enxugará dos seus ollos todas as bagoas, non haberá xa morte, nin pranto nin alarido; non haberá máis dor, porque as cousas de antes son pasadas. E dixo o que estaba sentado no solio: velaquí que renovo todo. E indicoume: escribe, porque todas estas palabras son dignísimas de fe, e verdadeiras. E engadiu: isto é un feito. Eu son o Alfa e o Omega, o principio e a fin. Ao sedento, dareille de beber graciosamente da fonte da auga da vida. O que venza posuirá todas estas cousas, e eu serei o seu Deus e el será o meu fillo⁵⁰.