DESPRENDEMENTO

Este limiar da Semana Santa, tan próximo xa o momento no que se consumou sobre o Calvario a Redención da humanidade enteira, paréceme un tempo particularmente axeitado para que ti e mais eu consideremos por que camiños nos salvou Xesús Noso Señor; para que contemplemos ese amor seu — verdadeiramente inefable— a unhas pobres criaturas, formadas con barro da terra.

Memento, homo, quia pulvis es, et in pulverem reverteris¹, amoéstanos a nosa Nai a Igrexa, ao iniciarse a Coresma, co fin de que xamais esquezamos que somos moi pouca cousa, que un día calquera o noso corpo —tan cheo de vida agora— desfarase, como a lixeira nube de po que levantan os nosos pés ao andar; disiparase como brétema acosada polas raiolas do sol ².

Exemplo de Cristo

Pero eu quixera, despois de recordarvos tan cruamente a vosa persoal insignificancia, encarecer ante os vosos ollos outra estupenda realidade: a magnificencia divina que nos sostén e que nos endeusa. Escoitade as palabras do Apóstolo: ben sabedes como foi a liberalidade do Noso Señor Xesucristo que, sendo rico, fíxose pobre por vós, de modo que vós fósedes ricos por medio da súa pobreza³. Fixádevos de vagar no exemplo do Mestre, e comprenderedes deseguido que dispoñemos de tema abundante para meditar durante toda a vida, para concretar propósitos sinceros de máis xenerosidade. Porque, e non me perdades de vista esta meta que temos que acadar, cada un de nós debe identificarse con Xesucristo que —xa mo tendes oído— fíxose pobre por ti, por min, e padeceu, dándonos exemplo, para que sigamos as súas pegadas⁴.

Non te preguntaches algunha vez, movido por unha curiosidade santa, de que xeito levou a termo Xesucristo este desbaldo de amor? De novo ocúpase san Paulo de respondernos: tendo a natureza de Deus, (...) non obstante, anonadouse a si mesmo tomando a forma de servo, feito semellante aos homes e reducido á condición de home⁵. Fillos, abraiádevos agradecidos ante este misterio, e aprendede: todo o poder, toda a maxestade, toda a fermosura, toda a harmonía infinita de Deus, as súas grandes e inconmensurables riquezas, todo un Deus!, quedou escondido na Humanidade de Cristo para servirnos. O Omnipotente preséntase decidido a escurecer por un tempo a  súa gloria, para facilitar o encontro redentor coas súas cria-tu ras.

A Deus, escribe o Evanxelista san Xoán, ninguén o viu xamais: o Fillo Unixénito, existente no seo do Pai, é quen o deu a coñecer⁶, comparecendo ante a mirada atónita dos homes: primeiro, como neno de berce, en Belén; logo, como un neno igual aos outros; máis adiante, no Templo, como un adolescente asisado e espelido; e, a fin, con aquela figura amable e atractiva de Mestre, que removía os corazóns das multitudes que o acompañaban entusiasmadas.

Bastan uns trazos do Amor de Deus que se encarna, e a súa xenerosidade tócanos na alma, acéndenos, empúrranos con suavidade a unha dor contrita polo noso comportamento, mesquiño e egoísta en tantas ocasións. Xesucristo non ten inconveniente en abaixarse, para elevarnos da miseria á dignidade de fillos de Deus, de irmáns seus. Ti e mais eu, pola contra, con frecuencia enchémonos de orgullo coma parvos dos dons e talentos recibidos, ata convertelos en pedestal para impoñérmonos aos demais, coma se o mérito desas accións, rematadas cunha perfección relativa, dependese exclusivamente de nós: que posúes ti que non acadaras de Deus? E se o que tes, recibíchelo, de que te gabas como se non o recibiras?⁷.

Ao considerar a entrega de Deus e o seu anonadamento —falo para que o meditemos, pensando cada un en si mesmo—, a vangloria, a presunción do soberbio revélase como un pecado horrendo, precisamente porque coloca á persoa ao estremo oposto ao modelo que Xesucristo nos sinalou coa súa conduta. Pensádeo de vagar: El humillouse sendo Deus. O home, fachendoso polo seu propio eu, pretende enaltecerse a toda costa, sen recoñecer que está feito de mal barro de porrón.

Non sei se vos contarían, na vosa nenez, a fábula daquel campesiño, ao que lle regalaron un faisán dourado. Transcorri-do o primeiro momento de alegría e sorpresa por ese agasallo, o novo dono buscou onde poder encerralo. Ao cabo de bastan-tes horas, tras moitas dúbidas e diferentes plans, optou por metelo no galiñeiro. As galiñas, admiradas pola beleza do que acababa de chegar, xiraban ao seu redor, co asombro do que descubre un semideus. No medio de tanto balbordo, soou a hora da pitanza e, ao botar o dono os primeiros puñados de farelo, o faisán —famélico pola espera— lanzouse con avidez a saciar o ventre de mal ano. Ante un espectáculo tan vulgar —aquel prodixio de fermosura comía coas mesmas ansias que o ani-mal máis corrente— as desencantadas compañeiras de curral arremeteron a peteirar contra o ídolo caído, ata lle arrincar todas as plumas. Así de triste é o derrubamento do ególatra; tanto máis desastroso canto máis se empinou sobre as súas propias forzas, presuntuosamente confiando na súa persoal capacidade.

Tirade consecuencias prácticas para a vosa vida diaria, sentíndoos depositarios duns talentos —sobrenaturais e humanos— que debedes de aproveitar rectamente, e rexeitade o ridículo engano de que algo vos pertence, coma se fose froito só do voso esforzo. Lembrádevos de que hai un sumando — Deus— do que ninguén pode prescindir.

Con esta perspectiva, convencédevos de que se de veras desexamos seguir de preto ao Señor e prestar un servizo auténtico a Deus e á humanidade enteira, temos que estar seriamente desprendidos de nós mesmos: dos dons da intelixencia, da saú-de, da honra, das ambicións nobres, dos trunfos, dos éxitos.

Refírome tamén —porque ata aí debe chegar a túa decisión— a esas ilusións limpas, coas que buscamos exclusivamente dar toda a gloria a Deus e loalo, axustando a nosa vontade a esta norma clara e precisa: Señor, quero isto e aquilo só se a Ti che agrada, porque se non, a min, para que me interesa? Asestamos dese xeito un golpe mortal ao egoísmo e á vaidade, que serpean en todas as conciencias; de paso que acadamos a verdadeira paz nas nosas almas, cun desprendemento que acaba na posesión de Deus, cada vez máis íntima e máis intensa.

Para imitar a Xesucristo, o corazón ten que estar enteiramente libre de afeccións. Se alguén quere vir tras de min, néguese a si mesmo, cargue coa súa cruz e sígame. Pois quen quixese salvar a súa vida, perderaa; mais quen perdese a súa vida por amor a min, encontraraa. Porque, de que lle serve ao home gañar todo o mundo se perde a súa alma? ⁸. E comenta san Gregorio: «non bastaría vivir desprendido das cousas, se non renunciaramos ademais a nós mesmos. Pero... a onde iremos fóra de nós? Quen é o que renuncia, se a si mesmo se deixa?».

«Sabede que unha é a nosa situación en canto caídos polo pecado; e outra, en canto formados por Deus. Dunha forma fomos creados, e noutra distinta atopámonos a causa de nós mesmos. Renunciémonos, no que nos temos convertido pecando, e manteñámonos como fomos constituídos pola graza. Así, o que foi soberbio, se, convertido a Cristo, se fai humilde, xa renunciou a si mesmo; se un luxurioso cambia a unha vida continente, tamén renunciou ao que antes era; se un avarento deixa de cobizar e, en lugar de apoderarse do alleo, comeza a ser xeneroso co propio, certamente negouse a si mesmo»⁹.

Señorío do cristián

Corazóns xenerosos, con desprendemento verdadeiro, pide o Señor. Conseguirémolo, se soltamos con enteireza as amarras ou os fíos sutís que nos atan ao noso eu. Non vos agocho que esta determinación esixe unha loita constante, un saltar por riba do propio entendemento e da propia vontade, unha renuncia —en poucas palabras— máis ardua que o abandono dos bens materiais máis cobizados.

Ese desprendemento que o Mestre predicou, o que espera de todos os cristiáns, comporta necesariamente tamén manifestacións externas. Xesucristo coepit facere et docere¹⁰, antes que coa palabra, anunciou a súa doutrina con obras. Vísteslle nacer nun cortello, na carencia máis absoluta, e durmir reclinado sobre as pallas dunha manxadoira os seus primeiros sonos na terra. Logo, ao longo dos anos das súas andainas apostólicas, entre outros moitos exemplos, lembraredes a súa clara advertencia a un dos que se ofreceron para acompañalo como discípulo: as raposas teñen goridas, e as aves do ceo niños; mais o Fillo do home non ten onde reclinar a súa cabeza¹¹. E non deixedes de contemplar aquela escena, que recolle o Evanxeo, na que os Apóstolos, para mitigar a fame, arrincan polo camiño nun sábado unhas espigas de trigo¹².

Pódese dicir que o Noso Señor, cara á misión recibida do Pai, vive ao día, tal como aconsellaba nunha das súas ensinanzas máis suxestivas que saíron da súa boca divina: non vos inquietedes, en orde a vosa vida, sobre o que comeredes; nin en orde ao voso corpo, sobre que vestiredes. Importa máis a vida ca comida, e corpo co vestido. Fixádesvos nos corvos: non sementan, nin segan, nin teñen despensa, nin celeiro; e, non obstante, Deus aliméntaos. Pois, canto máis valedes vós!... Mirade como medran os lirios: non traballan, nin fían; e, non obstante, asegúrovos que nin Salomón, con toda a súa magnificencia, estivo xamais vestido como unha desas flores. Pois, se a unha herba que hoxe medra no campo e mañá bótase ao lume, Deus así a viste. Canto máis fará convosco, homes de moi cativa fe?¹³.

Se vivísemos máis confiados na Providencia divina, seguros —con fe rexa!— desta protección diaria que nunca nos falta, cantas preocupacións ou inquedanzas aforrariamos. Desaparecerían tantos desacougos que, con frase de Xesús, son propios dos pagáns, dos homes mundanos¹⁴, das persoas que carecen de sentido sobrenatural. Querería, en confidencia de amigo, de sacerdote, de pai, traervos á memoria en cada circunstancia que nós, pola misericordia de Deus, somos fillos dese Noso Pai, todopoderoso, que está nos ceos e á vez na intimidade do corazón; querería gravar a fogo nas vosas mentes que temos todos os motivos para camiñar con optimismo por esta terra, coa alma ben desprendida desas cousas que parecen imprescindibles, xa que ben sabe ese Pai voso que necesitades!¹⁵, e El proverá. Crédeme que só así nos conduciremos como señores da Creación¹⁶, e evitaremos a triste escravitude na que caen tantos, porque esquecen a súa condición de fillos de Deus, afa-nados por un mañá e por un despois que quizais nin sequera verán.

Permitídeme que, unha vez máis, vos manifeste unha miudeza da miña experiencia persoal. Ábrovos a miña alma, na presenza de Deus, coa persuasión máis absoluta de que non son modelo de nada, de que son un pingallo, un pobre instrumento —xordo e inepto— que o Señor utilizou para que se comprobe, con máis evidencia, que el escribe perfectamente coa pata dunha mesa. Polo tanto, ao falarvos de min, non se me pasa polo maxín, nin de lonxe!, o pensamento de que na miña actuación haxa un pouco de mérito meu; e moito menos pretendo imporvos que camiñedes por onde o Señor me levou a min, xa que pode moi ben suceder que non vos pida o Mestre a vós o que tanto me axudou a traballar sen impedimento nesta Obra de Deus, á que dediquei a miña enteira existencia.

Asegúrovos —toqueino coas miñas mans, e contempleino cos meus ollos— que, se confiades na divina Providencia, se vos abandonades nos seus brazos omnipotentes, nunca vos faltarán os medios para servir a Deus, á Igrexa Santa, ás almas, sen descoidar ningún dos vosos deberes; e gozaredes ademais dunha ledicia e dunha paz que mundus dare non potest¹⁷, que a posesión de todos os bens terreos non pode dar.

Desde o comezo do Opus Dei, en 1928, aparte de que non contaba con ningún recurso humano, nunca manexei persoalmente nin un céntimo; nin tampouco intervín directamente nas lóxicas cuestións económicas, que se presentan ao realizar calquera tarefa na que participan criaturas —homes de carne e óso, non anxos—, que precisan de instrumentos materiais para desenvolver con eficacia o seu labor.

O Opus Dei necesitou e penso que necesitará sempre — ata a fin dos tempos— a colaboración xenerosa de moitos, para soster as obras apostólicas: dunha banda, porque esas actividades xamais son rendibles; doutra, porque, aínda que aumente o número dos que cooperan e o traballo dos meus fillos, se hai amor de Deus, o apostolado ensánchase e as demandas multiplícanse. Por iso, en máis dunha ocasión, fixen rir os meus fillos, pois mentres os impulsaba con fortaleza a que respondesen fielmente á graza de Deus, animábaos a encararse descaradamente co Señor, pedíndolle máis graza e o diñeiro, contable e soante, que nos urxía.

Nos primeiros anos careciamos ata do máis imprescindible. Atraídos polo lume de Deus, viñan ao meu redor obreiros, artesáns, universitarios..., que ignoraban as estreiteces e a indixencia en que nos encontrabamos, porque sempre no Opus Dei, co auxilio do Ceo, procuramos traballar de xeito que o sacrificio e a oración fosen abundantes e agochados. Ao volver agora a mirada a aquela época, brota do corazón unha acción de grazas rendida: que seguridade había nas nosas almas! Sabia-mos que, buscando a reino de Deus e a súa xustiza, o demais concederíasenos como engadido¹⁸. E pódovos asegurar que ningunha iniciativa apostólica se deixou de levar a cabo por falta de recursos materiais: no momento preciso, dunha forma ou doutra, o noso Pai Deus coa súa Providencia ordinaria facilitábanos o que era mester, para que vísemos que El é sempre bo pagador.

Se queredes actuar a toda hora como señores de vós mesmos, aconséllovos que poñades un empeño moi grande en estar desprendidos de todo, sen medo, sen temores nin receos. Despois, ao atender e cumprir as vosas obrigas persoais, familiares..., empregade os medios terreos honestos con rectitude, pensando no servizo a Deus, á Igrexa, aos vosos, á vosa tarefa profesional, ao voso país, á humanidade enteira. Mirade que o importante non se concreta na materialidade de posuír isto ou de carecer do outro, senón en conducirse de acordo coa verdade que nos ensina a fe cristiá: os bens creados son só iso, medios. Polo tanto, rexeitade o engado de consideralos como algo definitivo: non queirades amontoar tesouros na terra, onde a ferruxe e a couza os consumen e onde os ladróns os desenterran e rouban; atesourade en cambio bens no ceo, onde non hai ferruxe, nin a couza os consome, nin tampouco ladróns que os descubran e os rouben. Porque onde está o teu tesouro, alí está tamén o teu corazón¹⁹.

Cando alguén centra a súa felicidade nas cousas de aquí abaixo —fun testemuña de verdadeiras traxedias—, perverte o seu uso razoable e destrúe a orde sabiamente disposta polo Creador. O corazón queda entón triste e insatisfeito; métese por camiños dun eterno descontento e remata escravizado xa na terra, vítima deses mesmos bens que quizais se lograron a base de esforzos e renuncias sen conta. Pero, sobre todo, recoméndovos que non esquezades xamais que Deus non cabe, non habita nun corazón enlamado por un amor sen orde, baldroeiro, van. Ninguén pode servir a dous señores, porque tería aversión a un e amor ao outro, ou ao suxeitarse ao primeiro, desprezará o segundo: non podedes servir a Deus e ás riquezas²⁰. «An coremos, pois, o corazón no amor capaz de facernos felices... Desexemos os tesouros do ceo»²¹.

Non te estou levando cara a unha relaxación no cumprimento dos teus deberes ou na esixencia dos teus dereitos. Pola contra, para cada un de nós, de ordinario, unha retirada nesa fronte equivale a desertar covardemente da pelexa para ser santos, á que Deus nos ten chamado. Por iso, con seguridade de conciencia, tes que poñer empeño —especialmente no teu traballo— para que nin a ti nin aos teus vos falte o conveniente para vivir con cristiá dignidade. Se nalgún momento experi-mentas na túa carne o peso da indixencia, non te entristezas nin te reveles; malia todo, insisto, procura empregar todos os recursos nobres para superar esa situación, porque obrar doutro xeito sería tentar a Deus. E mentres loitas, lémbrate ademais de que omnia in bonum! Todo —tamén a escaseza, a pobreza— coopera ao ben dos que aman ao Señor²²; acostúmate, xa desde agora, a afrontar con alegría as pequenas limitacións, as incomodidades, o frío, a calor, a privación de algo que consideras imprescindible, o non poder descansar como e cando quixeras, a fame, a soidade, a ingratitude, a incomprensión, a deshonra...

Pai,... non os saques do mundo

Nós somos homes da rúa, cristiáns correntes, metidos no torrente circulatorio da sociedade, e o Señor quérenos santos, apostólicos, precisamente no medio do noso traballo profesional, é dicir, santificándonos nesa tarefa, santificando esa tarefa e axudando a que os demais se santifiquen con esa tarefa. Convencédevos de que nese ambiente vos espera Deus, con solicitude de Pai, e Amigo; e pensade que co voso quefacer profesional realizado con responsabilidade, ademais de sostervos economicamente, prestades un servizo directo ao desenvolvemento da sociedade, aliviades tamén as cargas dos demais e mantedes tantas obras asistenciais —a nivel local e universal— en pro dos individuos e dos pobos menos favorecidos.

Ao comportarnos con normalidade —coma os nosos iguais— e con sentido sobrenatural, non facemos máis que seguir o exemplo de Xesucristo, verdadeiro Deus e verdadeiro Home. Fixádevos en que toda a súa vida está chea de naturalidade. Pasa seis lustros escondido, sen chamar a atención, como un traballador máis, e coñéceno na súa aldea como o fillo do carpinteiro. Ao longo da súa vida pública, tampouco se advirte nada que desentoe, por raro ou por excéntrico. Rodeábase de amigos, como calquera dos seus concidadáns, e no seu porte non se diferenciaba deles. Tanto, que Xudas para sinalalo, necesita concertar un sinal: aquel ao que eu lle dea un bico, ese é ²³. Non había en Xesús ningún indicio extravagante. A min, emocióname esta norma de conduta do noso Mestre, que pasa como un máis entre os homes.

Xoán Bautista —seguindo unha chamada especial— vestía con pel de camelo e alimentábase de insectos e mel silvestre. O Salvador usaba unha túnica dunha soa peza, comía e bebía igual cós demais, enchíase de ledicia coa felicidade allea, conmovíase ante a dor do próximo, non rexeitaba o descanso que lle ofrecían as súas amizades, e a ninguén se lle ocultaba que se gañara o sustento, durante moitos anos, traballando coas súas propias mans a carón de Xosé, o artesán. Así temos que nos desenvolver nós no medio deste mundo: como Noso Señor. Diríache, en poucas palabras, que temos que ir coa roupa limpa, co corpo limpo e, principalmente, coa alma limpa.

Incluso —por que non notalo—, o Señor que predica un desprendemento tan marabilloso dos bens terreos, mostra á vez un coidado admirable en non desperdicialos. Despois daquel milagre da multiplicación dos pans, que tan xenerosamente saciaron a máis de cinco mil homes, ordenou aos seus discípulos: recollede os anacos que sobraron, para que non se perdan. Fixérono así e encheron doce cestos²⁴. Se meditades atentamente toda esta escena, aprenderedes a non ser rañicas nunca, senón bos administradores dos talentos e medios materiais que Deus vos conceda.

O desprendemento que predico, despois de mirar ao noso Modelo, é señorío; non o clamoroso e rechamante comportarse como pobre, carauta da preguiza e do abandono. Debes ir vestido de acordo co ton da túa condición, do teu ambiente, da túa familia, do teu traballo..., ao xeito dos teus compañeiros, pero por Deus, co afán de dar unha imaxe auténtica e atractiva da verdadeira vida cristiá. Con naturalidade, sen extravagancias: asegúrovos que é mellor que pequedes por carta de máis que por carta de menos. Ti, como imaxinas o porte do Noso Señor?, non pensaches con que dignidade levaría a túnica sen costuras, que probablemente terían tecido as mans de Santa María? Non lembras como, na casa de Simón, se lamenta porque non lle ofreceron auga para lavarse, antes de sen-tarse á mesa?²⁵. Certamente El sacou a colación esa falta de urbanidade para realzar con esa anécdota a ensinanza de que nos detalles miúdos se mostra o amor, pero procura tamén deixar claro que se atén aos costumes sociais do ambiente. Polo tanto, ti e mais eu esforzarémonos en estar despegados dos bens e das comodidades da terra, pero sen saídas de ton nin facer cousas raras.

Para min unha manifestación de que nos sentimos señores do mundo, administradores fieis de Deus, e coidar o que usamos, con interese en que se conserve, en que dure, en que luza, en que serva o maior tempo posible para a súa finalidade, de xeito que non se bote a perder. Nos Centros do Opus Dei atoparedes unha decoración sinxela, acolledora e, sobre todo, limpa, porque non hai que confundir unha casa pobre co mal gusto nin coa sucidade. Non obstante, comprendo que ti, de acordo coas túas posibilidades e as túas obrigas sociais, familiares, posúas obxectos de valor e os coides, con espírito de mortificación, con desprendemento.

Hai moitos anos —máis de vinte e cinco— ía eu por un comedor de caridade, para pobres de pedir que non tomaban ao día máis alimento que a comida que alí se lles daba. Tratábase dun local grande, que atendía un grupo de boas señoras. Despois da primeira distribución, para recoller as sobras acudían outros mendigos e, entre os deste grupo segundo, chamoume a atención un: era propietario dunha culler de peltre! Sacábaa coidadosamente do peto, con cobiza, mirábaa con fruición, e ao rematar de saborear a súa ración, volvía mirar a culler cuns ollos que berraban: é miña!, dáballe dúas lambedelas para limpala e gardábaa de novo satisfeito entre os pregues dos seus farrapos. Efectivamente, era súa! Un pobriño miserable, que entre aquela xente, compañeira de desventura, se consideraba rico.

Coñecía eu daquela a unha señora, con título nobiliario, Grande de España. Diante de Deus isto non conta nada: todos somos iguais, todos fillos de Adán e Eva, criaturas débiles, con virtudes e defectos, capaces —se o Señor nos abandona— dos peores crimes. Desde que Cristo nos redimiu, non hai diferenza de raza, nin de lingua, nin de color, nin de estirpe, nin de riquezas...: somos todos fillos de Deus. Esta persoa da que agora vos falo, residía nunha casa de avoengo, mais non gastaba para ela mesma nin dúas pesetas ao día. En cambio, re-tribuía moi ben ao seu servizo, e o resto destinábao a axudar aos indixentes, pasando ela mesma privacións de todo xénero. A esta muller non lle faltaban moitos deses bens que tantos ambicionan, pero ela era pobre, moi sacrificada, desprendida por completo de todo. Entendéstesme? Bástanos ademais escoitar as palabras do Señor: benaventurados os pobres de espírito, porque deles é o reino dos ceos²⁶.

Se ti desexas acadar ese espírito, aconsélloche que contigo sexas parco, e moi xeneroso cos demais; evita os gastos superfluos por luxo, por veleidade, por vaidade, por comodidade...; non te crees necesidades. Nunha palabra, aprende con san Paulo a vivir na pobreza e a vivir na abundancia, a ter fartura e a sufrir fame, a posuír de sobra e a padecer por necesidade: todo o podo en Aquel que me conforta²⁷. E como o Apóstolo, tamén así sairemos vencedores da pelexa espiritual, se mantemos o corazón desamarrado, libre de ataduras.

«Todos os que viñemos á palestra da fe, di san Gregorio Magno, tomamos ao noso cargo loitar contra os espíritos malignos. Os diabos non posúen nada neste mundo e, por conseguinte, como acoden espidos, nos tamén debemos loitar espidos. Porque se un que está vestido pelexa con outro sen roupa, pronto será derribado, porque o seu inimigo ten por onde agarralo. E que son as cousas da terra senón unha especie de indumentaria?»²⁸.

Deus ama ao que dá con alegría

Dentro deste marco do desprendemento total que o Señor nos pide, sinalareivos outro punto de particular importancia: a saúde. Agora, a maior parte de vós sodes novos; atravesades esa etapa formidable de plenitude de vida, que reborda de enerxías. Pero pasa o tempo, e inexorablemente comeza a no-tarse o desgaste físico; veñen despois as limitacións da madurez, e por último os achaques da ancianidade. Ademais, calquera de nós, en calquera momento, pode caer enfermo ou sufrir algún trastorno corporal.

Só se aproveitamos con rectitude —cristiamente— as épocas de benestar físico, os tempos bos, aceptaremos tamén con ledicia sobrenatural os sucesos que a xente erroneamente cualifica de malos. Sen descender a demasiados detalles, deséxovos transmitir a miña persoal experiencia. Mentres estamos enfermos, podemos ser prosmeiros: non me atenden ben, ninguén se preocupa de min, non me coidan como merezo, ninguén me comprende... O diabo, que anda sempre ao axexo, ataca por calquera flanco; e na enfermidade a súa táctica consiste en fomentar unha especie de psicose, que aparte de Deus, que amargue o ambiente, ou que destrúa ese tesouro de méritos que, para ben de todas as almas, se acada cando se leva con optimismo sobrenatural —cando se ama!— a dor. Polo tanto, se é vontade de Deus que nos alcance a poutada da aflición, tomádeo como un sinal de que nos considera maduros para asociarnos máis estreitamente a súa Cruz redentora.

Requírese, pois, unha preparación remota, feita cada día cun santo desapego dun mesmo, para dispoñérmonos a levar con garbo —se o Señor o permite— a enfermidade ou a desventura. Servídevos xa das ocasións normais, dalgunha privación, da dor nas súas miúdas manifestacións habituais, da mortificación, e poñede en exercicio as virtudes cristiás.

Temos que nos exixir na vida cotiá, co fin de non inventar falsos problemas, necesidades artificiosas, que en último termo proceden da fachenda, do antollo, dun espírito lacazán e preguiceiro. Debemos ir cara a Deus con paso rápido, sen pesos mortos nin bagaxes que dificulten a marcha. Precisamente porque non consiste a pobreza de espírito en non ter, senón en estar de veras despegados, debemos permanecer atentos para non nos enganar con imaxinarios motivos de forza maior. «Buscade o suficiente, buscade o que abonda. E non queirades máis. O que pasa de aí, é abafo, non alivio; produce pesadume, en vez de levantar»²⁹.

Ao descender a estes consellos, non me baseo en situacións estrañas, anormais ou complicadas. Sei dun que usaba, como rexistros para os libros, uns papeis nos que escribía algunhas xaculatorias que lle axudasen a manter a presenza de Deus. E  entroulle o desexo de conservar con agarimo aquel tesouro, ata que se decatou de que se estaba apegando a aqueles papeliños de nada. Velaí que modelo de virtudes! Non me importa poñervos de manifesto todas as miñas miserias, se vos serven para algo. Tirei un pouco da manta, porque quizais a ti che suceda outro tanto: os teus libros, a túa roupa, a túa mesa, os teus... ídolos de quincalla.

En casos coma eses, recoméndovos que consultedes ao voso director espiritual, sen ánimo pueril nin escrupuloso. Por veces bastará como remedio a pequena mortificación de prescindir do uso de algo por unha tempada curta. Ou, noutro orde, non pasa nada se un día renuncias ao medio de transporte que habitualmente empregas, e entregas como esmola a cantidade que aforras, aínda que sexan moi poucos cartos. De todos os xeitos, se tes espírito de desprendemento, non deixarás de descubrir ocasións, continuas, discretas e eficaces, de exercitalo.

Despois de vos abrir a miña alma, necesito confesarvos tamén que teño un apego ao que non querería renunciar nunca: o de querervos de verdade a todos vós. Aprendino do mellor Mestre, e gustaríame seguir fidelísimamente o seu exemplo, amando sen límite ás almas, comezando polas que me arrodean. Non vos conmove esa caridade ardente —ese agarimo!— de Xesucristo, que utiliza o Evanxeo para designar a un dos seus discípulos?: quem diligebat Iesus³⁰, aquel a quen El amaba.

Rematamos cunha consideración que nos ofrece o Evanxeo da Misa de hoxe: seis días antes da Pascua, veu Xesús a Betania, onde morrera Lázaro, a quen Xesús resucitou. Alí lle prepararon unha cea: servía Marta, e Lázaro era un dos que estaban con El á mesa. Entón María, tomou unha libra de ungüento de nardo puro e de moitos cartos, e verteuno sobre os pés de Xesús, e enxugounos cos seus cabelos, enchéndose a casa do recendo do perfume³¹. Que proba tan clara de magnanimidade o desbarate de María! Xudas láiase de que se teña botado a perder un perfume que valía —coa súa cobiza, fixo moi ben os seus cálculos— polo menos trescentos denarios³².

O verdadeiro desprendemento leva a ser moi xenerosos con Deus e cos nosos irmáns; a moverse, a buscar recursos, a gastarse para axudar aos que pasan necesidade. Un cristián non se pode conformar cun traballo que lle permita gañar o suficiente para vivir el e os seus: a súa grandeza de corazón impulsarao a arrimar o ombreiro para soster aos demais, por un motivo de caridade, e por un motivo de xustiza, como escribía san Paulo aos de Roma: aMacedonia e a Acaia tiveron a ben facer unha colecta para socorrer aos pobres de entre os santos de Xerusalén. Así lles pareceu, e en verdade téñenlles obrigación. Porque se os xentís foron feitos partícipes dos bens espirituais dos xudeus, deben tamén aqueles facer partícipes a estes dos seus ben temporais³³.

Non sexades mesquiños nin rañicas con quen tan xenerosamente se excedeu con nós, ata se entregar totalmente, sen taxa. Pensade: canto vos custa —tamén economicamente— ser cristiáns? Pero, sobre todo, non esquezades que Deus ama ao que dá con alegría. Polo demais, poderoso é o Señor para colmarvos de todo ben, de sorte que, contentos con ter en todas as cousas o suficiente, esteades sobrados para exercitar todo tipo de boas obras³⁴.

Ao achegármonos, durante esta Semana Santa, ás dores de Xesucristo, ímoslle pedir á Santísima Virxe que, coma Ela³⁵, saibamos tamén nós ponderar e conservar todas estas ensinanzas nos nosos corazóns.