A ASCENSIÓN DO SEÑOR AOS CEOS

A liturxia pon ante os nosos ollos, unha vez máis, o último dos misterios da vida de Xesucristo entre os homes: a súa Ascensión aos ceos. Desde o Nacemento en Belén, sucederon moitas cousas: encontrámolo no berce, adorado por pastores e por reis; contemplámolo nos longos anos do seu traballo silencioso, en Nazaret; acompañámolo a través das terras de Palestina, predicándolles aos homes o Reino de Deus e facendo o ben a todos. E máis tarde, nos días da súa Paixón, sufrimos ao presenciar como o acusaban, con que saña o maltrataban, con canto odio o crucificaban.

Á dor, seguiulle a ledicia luminosa da Resurrección. Que fundamento máis claro e máis firme para a nosa fe! Xa non deberiamos dubidar. Pero quizais, como os Apóstolos, somos aínda débiles e, neste día da Ascensión, preguntámoslle a Cristo: É agora cando vas restaurar o reino de Israel? ¹; é agora cando desaparecerán, definitivamente, todas as nosas perplexidades, e todas as nosas miserias?

O Señor respóndenos subindo aos ceos. Tamén como os Apóstolos, permanecemos entre admirados e tristes ao ver que nos deixa. Non é fácil, en realidade, acostumarse á ausencia física de Xesús. Conmóveme lembrar que, nun alarde de amor, marchou e quedou; foise ao Ceo e entrégasenos como alimento na Hostia Santa. Botamos de menos, non obstante, a súa palabra humana, a súa forma de actuar, de mirar, de sorrir, de facer o ben. Quereriamos volvelo mirar de preto, cando senta a carón do pozo canso polo duro camiño², cando chora por Lázaro³, cando ora longamente⁴, cando se compadece da multitude⁵.

Sempre me pareceu lóxico e encheume de ledicia que a Santísima Humanidade de Xesucristo suba á gloria do Pai, mais penso tamén que esta tristeza, peculiar do día da Ascensión, é unha mostra do amor que sentimos por Xesús, Noso Señor. El, sendo perfecto Deus, fíxose home, perfecto home, carne da nosa carne e sangue do noso sangue. E sepárase de nós para ir ao ceo. Como non botalo en falta?

Trato con Xesucristo no Pan e na Palabra

118Se sabemos contemplar o misterio de Cristo, se nos esforzamos por velo con ollos limpos, decatarémonos de que é posible tamén agora achegármonos intimamente a Xesús, en corpo e alma. Cristo marcounos claramente o camiño. Polo Pan e pola Palabra, alimentándonos coa Eucaristía e coñecendo e cumprindo o que nos veu aprender, á vez que conversamos con El na oración. Quen come a miña carne e bebe o meu sangue, permanece en min e eu nel ⁶. Quen coñece os meus mandamentos e os cumpre, ese é quen me ama. E o que me ame será amado polo meu Pai, e eu amareino e manifestareime a el ⁷.

Non son só promesas. Son a entraña, a realidade dunha vida auténtica: a vida da graza, que nos empuxa a tratar persoal e directamente a Deus. Se cumprides os meus preceptos, permaneceredes no meu amor, coma eu cumprín os mandatos do meu Pai e permanezo no seu amor⁸. Esta afirmación de Xesús no discurso da última cea, é o mellor preámbulo para o día da Ascensión. Cristo sabía que era preciso que El se fose; porque, dun modo misterioso que non acertamos a comprender, despois da Ascensión chegaría —nunha nova efusión do Amor divino— a terceira Persoa da Trindade Beatísima: dígovos a verdade: cómpre que eu marche. Se non me fose, o Paráclito non viría a vós. Se me vou, enviaréivolo⁹.

Foise e envíanos o Espírito Santo, que rexe e santifica a nosa alma. Ao actuar o Paráclito en nós confirma o que Cristo nos anunciaba: que somos fillos de Deus; que non recibimos o espírito de servidume para obrar aínda por temor, senón o espírito de adopción de fillos, en virtude do que clamamos: Abba, Pai! ¹⁰

Vedes? É a actuación trinitaria na nosa alma. Todo cristián ten acceso a esa inhabitación de Deus no máis íntimo do seu ser, se corresponde á graza que nos leva a unirnos con Cristo no Pan e na Palabra, na Sagrada Hostia e na oración. A Igrexa trae á nosa consideración cada día a realidade do Pan vivo, e dedícalle dúas das grandes festas do ano litúrxico: a do Xoves Santo e a do Corpus Christi. Neste día da Ascensión, ímonos deter no trato con Xesús, escoitando atentamente a súa Palabra.

Vida de oración

119 Unha oración ao Deus da miña vida¹¹. Se Deus é para nós vida, non debe estrañarnos que a nosa existencia de cristiáns teña que estar entretecida de oración. Pero non pensedes que a oración é un acto que se cumpre e logo se abandona. O xusto encontra na Lei de Iavé a súa compracencia e tende a acomodarse a esa lei, durante o día e durante a noite¹². Pola mañá penso en ti¹³; e, pola tarde, diríxese a ti a miña oración coma o incenso¹⁴. Toda a xornada pode ser tempo de oración: da noite á mañá e da mañá á noite. Aínda máis: como nos lembra a Escritura Santa, tamén o sono debe ser oración¹⁵.

Lembrade o que, de Xesús, nos narran os Evanxeos. Ás veces, pasaba a noite enteira ocupado en coloquio íntimo co seu Pai. Como lles namorou aos primeiros discípulos a figura de Cristo orante! Despois de contemplar esa constante actitude do Mestre, preguntáronlle: Domine, doce nos orare¹⁶, Señor, apréndenos a orar así.

San Paulo —oratione instantes¹⁷, na oración continuos, escribe— difunde por todas partes o exemplo vivo de Cristo. E  san Lucas, cunha pincelada, retrata o xeito de obrar dos primeiros fieis: animados dun mesmo espírito, perseveraban xuntos en oración¹⁸.

O tempero do bo cristián adquírese, coa graza, na forxa da oración. E este alimento da pregaria, por ser vida, non se desenvolve nun regueiro único. O corazón desafógase habitualmente con palabras, nesas oracións vocais que nos aprendeu o mesmo Deus, Noso Pai, ou os seus anxos, Ave María. Outras veces utilizaremos oracións acrisoladas polo tempo, nas que se verteu a piedade de millóns de irmáns na fe: as da liturxia — lex orandi—, as que naceron da paixón dun corazón namorado, como tantas antífonas marianas: Sub tuum praesidium..., Memorare..., Salve Regina...

Noutras ocasións bastarannos dúas ou tres expresións, lanzadas ao Señor como setas, iaculata: xaculatorias, que aprendemos na lectura atenta da historia de Cristo. Domine, si vis, potes me mundare¹⁹, Señor, se queres, pódesme curar; Domine, tu omnia nosti, tu scis quia amo te²⁰, Señor, Ti sábelo todo, Ti sabes que te amo; Credo, Domine, sed adiuva incredulitatem meam²¹, creo, Señor, mais axuda a miña incredulidade, fortalece a miña fe; Domine, non son dignus²², Señor, non son digno!; Domine meus et Deus meus²³. Meu Señor e meu Deus!... Ou outras frases, breves e afectuosas, que brotan do fervor ínti-mo da alma, e responden a unha circunstancia concreta.

A vida de oración hase fundamentar ademais nalgúns es-pazos de tempo diarios, dedicados exclusivamente ao trato con Deus; momentos de coloquio sen ruído de palabras, xunto ao  Sagrario sempre que sexa posible, para agradecer ao Señor esa espera —tan senlleiro!— desde hai vinte séculos. Oración mental é ese diálogo con Deus, de corazón a corazón, no que intervén toda a alma: a intelixencia e a imaxinación, a memoria e a vontade. Unha meditación que contribúe a dar valor sobrenatural á nosa pobre vida humana, á nosa vida corrente cotiá.

Grazas a eses momentos de meditación, ás oracións vocais, ás xaculatorias, saberemos converter a nosa xornada, con naturalidade e sen espectáculo, nunha loanza continua a Deus. Manterémonos na súa presenza, como os namorados dirixen continuamente o seu pensamento á persoa que aman, e todas as nosas accións —aínda as máis pequenas— encheranse de eficacia espiritual.

Por iso, cando un cristián se mete por ese camiño de trato ininterrompido co Señor —e é un camiño para todos, non unha senda para privilexiados—, a vida interior medra, segura e firme; e afiánzase no home esa loita, amable e esixente á vez, por realizar a fondo a vontade de Deus.

Desde a vida de oración podemos entender ese outro tema que nos propón a festa de hoxe: o apostolado, poñer por obra as ensinanzas de Xesús, transmitidas aos seus pouco antes de subir aos ceos: servirédesme de testemuñas en Xerusalén e en toda Xudea e Samaría e ata o cabo do mundo²⁴.

Apostolado, corredención

Coa marabillosa normalidade do divino, a alma contemplativa desbórdase en afán apostólico: ardíame o corazón dentro do peito, acendíase o lume na miña meditación²⁵. Que lume é ese senón o mesmo do que fala Cristo: lume vin traer á terra e que hei querer senón que arda? ²⁶. Lume de apostolado que se robustece na oración: non hai medio mellor ca este para levar a cabo, ao longo e ao ancho do mundo, esa batalla pacífica na que cada cristián está chamado a participar: cumprir o que resta que padecer a Cristo²⁷.

Xesús partiu aos ceos, diciamos. Pero o cristián pode, na oración e na Eucaristía, tratalo como o trataron os primeiros doce, acenderse nun celo apostólico, para facer con El un servizo de corredención, que é sementar a paz e a ledicia. Servir, pois: o apostolado non é outra cousa. Se contamos exclusivamente coas nosas propias forzas, non lograremos nada no terreo sobrenatural; sendo instrumentos de Deus, conseguirémolo todo: todo o podo naquel que me conforta²⁸. Deus, pola súa infinita bondade, dispuxo utilizar estes instrumentos ineptos. Así que o apóstolo non ten outro fin que deixar obrar o Señor, mostrarse enteiramente dispoñible, para que Deus realice —a través das súas criaturas, a través da alma elixida— a súa obra salvadora.

Apóstolo é o cristián que se sente enxertado en Cristo, identificado con Cristo, polo Bautismo; habilitado para loitar por Cristo, pola Confirmación; chamado a servir a Deus coa súa acción no mundo, polo sacerdocio común dos fieis, que confire unha certa participación no sacerdocio de Cristo, que —sendo esencialmente distinta daquela que constitúe o sacerdocio ministerial— capacita para tomar parte no culto da Igrexa, e para axudar os homes no seu camiño cara a Deus, co testemuño da palabra e do exemplo, coa oración e coa expiación.

Cada un de nós ha ser ipse Christus. El é o único mediador entre Deus e os homes²⁹; e nós unímonos a El para ofrecer, con El, todas as cousas ao Pai. A nosa vocación de fillos de Deus, no medio do mundo, esíxenos que non busquemos soamente a nosa santidade persoal, senón que vaiamos polos vieiros da terra, para convertelos en vereas que, a través dos atrancos, leven as almas ao Señor; que tomemos parte como cidadáns correntes en todas as actividades temporais, para ser fermento³⁰ que ha de informar a masa enteira³¹.

Cristo subiu aos ceos, pero transmitiu a todo o humano honesto a posibilidade concreta de ser redimido. San Gregorio Magno recolle este grande tema cristián con palabras incisivas: Partía así Xesús cara ao lugar de onde era, e volvía do lugar no que continuaba morando. En efecto, no momento no que subía ao Ceo, unía coa súa divindade o Ceo e a terra. Na festa de hoxe convén destacar solemnemente o feito de que fora suprimido o decreto que nos condenaba, o xuízo que nos facía suxeitos de corrupción. Anatureza a que se dirixían as palabras ti es po e volverás ao po (Gen III, 19), esa mesma natureza subiu hoxe ao Ceo con Cristo³².

Non me cansarei de repetir, polo tanto, que o mundo é santificable; que aos cristiáns nos corresponde especialmente esa tarefa, purificándoo das ocasións de pecado coas que os homes o afeamos, e ofrecéndoo ao Señor como hostia espiritual, presentada e dignificada coa graza de Deus e co noso esforzo. En rigor, non se pode dicir que haxa nobres realidades exclusivamente profanas, unha vez que o Verbo se dignou asumir unha natureza humana íntegra e consagrar a terra coa súa presenza e co traballo das súas mans. A gran misión que recibimos, no Bautismo, é a corredención. Úrxenos a caridade de Cristo³³, para tomar sobre os nosos ombreiros unha parte desa tarefa divina de rescatar ás almas.

Mirade: a Redención, que quedou consumada cando Xesús morreu na vergonza e na gloria da Cruz, escándalo para os xudeus, necidade para os xentís³⁴, continuará facéndose por vontade de Deus ata que chegue a hora do Señor. Non é compatible vivir segundo o Corazón de Xesucristo, e non se sentir enviado, coma El, peccatores salvos facere³⁵, para salvar a todos os pecadores, convencidos de que nós mesmos necesitamos confiar máis cada día na misericordia de Deus. Velaí o desexo vehemente de nos considerar corredentores con Cristo, de salvar con El a todas as almas, porque somos, queremos ser ipse Christus, o mesmo Xesucristo, e El deuse a si mesmo en rescate por todos³⁶.

Temos unha gran tarefa por diante. Non cabe a actitude de permanecer pasivos, porque o Señor nos declarou expresa-mente: negociade, mentres veño³⁷. Mentres esperamos o retorno do Señor, que volverá a tomar posesión plena do seu Reino, non podemos estar cruzados de brazos. A extensión do Reino de Deus non é só tarefa oficial dos membros da Igrexa que representan a Cristo, porque recibiron del os poderes sagrados. Vos autem estis corpus Christi³⁸, vós sodes tamén corpo de Cristo, sinálanos o Apóstolo, co mandato concreto de negociar até a  fin.

Queda tanto por facer. É que, en vinte séculos, non se fixo nada? En vinte séculos traballouse moito; non me parece nin obxectivo, nin honrado, o afán dalgúns por menosprezar a tarefa dos que nos precederon. En vinte séculos realizouse un gran labor e, con frecuencia, realizouse moi ben. Outras veces houbo desacertos, regresións como tamén agora hai retrocesos, medo, timidez, ao tempo que non falta valentía, xenerosidade. Pero a familia humana renóvase constantemente; en cada xeración é preciso continuar co empeño de axudar o home a descubrir a grandeza da súa vocación de fillo de Deus, é necesario inculcar o mandato do amor ao Creador e ao noso próximo.

Cristo ensinounos, definitivamente, o camiño dese amor a Deus: o apostolado é amor de Deus, que reborda, dándose aos demais. A vida interior supón crecemento na unión con Cristo, polo Pan e a Palabra. E o afán de apostolado é a manifestación exacta, adecuada, necesaria, da vida interior. Cando se saborea o amor de Deus séntese o peso das almas. Non cabe disociar a vida interior e o apostolado, como non é posible separar en Cristo o seu ser de Deus-Home e a súa función de Redentor. O Verbo quíxose encarnar para salvar os homes, para facer que sexan con El unha soa cousa. Esta é a razón da súa vinda ao mundo: por nós e pola nosa salvación, baixou do ceo, rezamos no Credo.

Para o cristián, o apostolado resulta connatural: non é algo engadido, xustaposto, externo á súa actividade cotiá, a súa ocupación profesional. Díxeno decote, desde que o Señor dispuxo que xurdise o Opus Dei! Trátase de santificar o traballo ordinario, de santificarse nesa tarefa e de santificar os demais co exercicio da propia profesión, cada quen no seu propio estado.

O apostolado é como a respiración do cristián: non pode vivir un fillo de Deus, sen ese latexar espiritual. Lémbranos a festa de hoxe que o celo polas almas é un mandato amoroso do Señor, que, ao subir á súa gloria, nos envía como as súas testemuñas polo orbe enteiro. Grande é a nosa responsabilidade: porque ser testemuña de Cristo supón, antes que nada, procurar comportarnos segundo a súa doutrina, loitar para que a nosa conduta recorde a Xesús, evoque a súa figura amabilísima. Temos que nos conducir de tal xeito, que os demais poidan dicir, cando nos vexan: este é cristián, porque non odia, porque sabe comprender, porque non é fanático, porque está por riba dos instintos, porque é sacrificado, porque manifesta sentimentos de paz, porque ama.

O trigo e o xoio

Traceivos, coa doutrina de Cristo, non coas miñas ideas, un camiño ideal de cristián. Estaredes de acordo en que é alto, sublime, atractivo. Mais quizais alguén se pregunte: é posible vivir así na sociedade de hoxe?

Certamente, o Señor chamounos en momentos, en que se fala moito de paz e non hai paz: nin nas almas, nin nas institucións, nin na vida social, nin entre os pobos. Fálase continuamente de igualdade e de democracia e abondan as castas: pechadas, impenetrables. Chamounos nun tempo en que se clama pola comprensión, e a comprensión brilla pola súa ausencia, incluso entre persoas que obran de boa fe e queren practicar a caridade, porque —non o esquezades— a caridade, máis que en dar, está en comprender.

Atravesamos unha época en que os fanáticos e os intransixentes —incapaces de admitir razóns alleas— cúranse en saúde, tachando de violentos e agresivos aos que son as súas vítimas. Chamounos, en fin, cando se escoita falar moito de unidade, e quizais sexa difícil concibir que se poida tolerar maior desunión entre os mesmos católicos, non xa entre os homes en xeral.

Eu non fago xamais consideracións políticas, porque non é ese o meu oficio. Para describir sacerdotalmente a situación actual do mundo, abóndame pensar de novo nunha parábola do Señor: a do trigo e o xoio. O reino dos ceos é semellante a un home que sementou boa semente na súa leira, pero, cando os xornaleiros estaban a durmir, veu certo inimigo seu, e esparexeu xoio polo medio do trigo, e foise³⁹. Está claro. A leira é fértil e a semente boa; o Señor da leira lanzou ao chou a semente no momento propicio e cunha arte consumada; ademais, organizou unha vixilancia para protexer a sementeira recente. Se despois aparece o xoio, é porque non houbo correspondencia, porque os homes —os cristiáns especialmente— se durmiron, e permitiron que o inimigo se achegase.

Cando os servidores irresponsables preguntan ao Señor porque medrou o xoio na súa leira, a explicación salta aos ollos: inimicus homo hoc fecit⁴⁰, foi o inimigo! Nós, os cristiáns que debiamos estar vixilantes, para que as cousas boas postas polo Creador no mundo se desenvolvesen ao servizo da verdade e do ben, durmímonos —triste preguiza, ese sono!—, mentres o inimigo e todos os que lle serven movíanse a reo. Xa vedes como medrou o xoio: que sementeira tan abundante e en todas partes!

Non teño vocación de profeta de desgrazas. Non desexo coas miñas palabras presentarvos un panorama desolador, sen esperanza. Non pretendo queixarme destes tempos, nos que vivimos por providencia do Señor. Amamos esta época nosa, porque é o ámbito no que temos que acadar a nosa persoal santificación. Non admitimos nostalxias inxenuas e estériles: o mundo non estivo nunca mellor. Desde sempre, desde o berce da Igrexa, cando aínda se escoitaba a predicación dos primeiros doce, xurdiron xa violentas persecucións, comezaron as herexías, propalouse a mentira e desencadeouse o odio.

Mais tampouco parece lóxico negar que parece que o mal prosperou. Dentro de toda esta leira de Deus, que é a terra, que é herdade de Cristo, agromou xoio: non só xoio, abundancia de xoio! Non nos podemos deixar enganar polo mito do progreso perenne e irreversible. O progreso rectamente ordenado é bo, e Deus quéreo. Pero pondérase máis esoutro falso progreso, que cega os ollos a tanta xente, porque con frecuencia non percibe que a humanidade, nalgúns dos seus pasos, volve para atrás e perde o que antes conquistara.

O Señor —repito— deunos o mundo por herdade. E temos que ter a alma e a intelixencia espertas; temos que ser rea-listas, sen derrotismos. Só unha conciencia cauterizada, só a insensibilidade producida pola rutina, só a frívola loucura poden permitir que se contemple o mundo sen ver o mal, a ofensa a Deus, o dano en ocasións irreparable para as almas. Temos que ser optimistas, pero cun optimismo que nace da fe no poder de Deus —Deus non perde batallas—, cun optimismo que non procede da satisfacción humana, dunha compracencia necia e presuntuosa.

Sementeira de paz e de ledicia

Que facer? Dicíavos que non procurei describir crises sociais ou políticas, afundimentos ou enfermidades culturais. Co enfoque da fe cristiá, véñome referindo ao mal no sentido preciso de ofensa a Deus. O apostolado cristián non é un programa político, nin unha alternativa cultural: supón a difusión do ben, o contaxio do desexo de amar, unha sementeira concreta de paz e de ledicia. Sen dúbida, dese apostolado derivaranse beneficios espirituais para todos: máis xustiza, máis comprensión, máis respecto do home polo home.

Hai moitas almas ao noso redor, e non temos dereito a ser atranco para o seu ben eterno. Estamos obrigados a ser plenamente cristiáns, a ser santos, a non defraudar a Deus, nin a todas esas xentes que esperan do cristián o exemplo, a doutrina.

O noso apostolado ten que se basear na comprensión. Insisto outra vez: a caridade, máis que en dar, está en comprender. Non vos agocho que eu aprendín, na miña propia carne, o que custa o non ser comprendido. Esforceime sempre en facerme comprender, pero hainos que se empeñaron en non me entender. Outra razón, práctica e viva, para que eu desexe comprender a todos. Pero non é un impulso circunstancial o que me obrigou a ter ese corazón amplo, universal, católico. O  espírito de comprensión é mostra da caridade cristiá do bo  fillo de Deus: porque o Señor nos quere por todos os ca-miños rectos da terra, para estender a semente da fraternidade —non a do xoio—, da desculpa, do perdón, da caridade, da paz. Non vos sintades nunca inimigos de ninguén.

O cristián hase mostrar sempre disposto a convivir con todos, a dar a todos —co seu trato— a posibilidade de achegarse a Cristo Xesús. Ten que se sacrificar gustosamente por todos, sen distincións, sen dividir ás almas en departamentos estancos, sen lles pór etiquetas coma se fosen mercadorías ou insectos desecados. O cristián non se pode separar dos demais, porque a súa vida sería miserenta e egoísta: débese facer todo para todos, para salvalos a todos⁴¹.

Se vivísemos así, se soubésemos impregnar a nosa conduta con esta sementeira de xenerosidade, con este desexo de convivencia, de paz! Dese xeito fomentaríase a lexítima independencia persoal dos homes; cada quen asumiría a súa responsabilidade, polos quefaceres que lle competen nos labores temporais. O cristián sabería defender antes que nada a liberdade allea, para poder defender despois a propia. Tería a caridade de aceptar os outros como son —porque cada un, sen excepción, arrastra miserias e comete erros— axudándoos coa graza de Deus e con delicadeza humana a superar o mal, a arrincar o xoio, a fin de que todos nos podamos soster mutuamente e levar con dignidade a nosa condición de homes e de cristiáns.

A vida futura

A tarefa apostólica que Cristo encomendou a todos os seus discípulos produce, polo tanto, resultados concretos no ámbito social. Non é admisible pensar que, por ser cristián, haxa que dar as costas ao mundo, ser un derrotista da natureza humana. Todo, ata o máis pequeno dos acontecementos honestos, agocha un sentido humano e divino. Cristo, perfecto home, non veu destruír o humano, senón a ennobrecelo, asumindo a nosa natureza humana, menos o pecado: veu compartir todos os afáns do home, menos a triste aventura do mal.

O cristián ten que se atopar sempre disposto a santificar a sociedade desde dentro, estando plenamente no mundo, pero sen ser do mundo, no que ten —non por característica real, senón por defecto voluntario, polo pecado— de negación de Deus, de oposición a súa amable vontade salvífica.

A festa da Ascensión do Señor suxírenos tamén outra realidade; Cristo que nos anima a esta tarefa no mundo, espéranos no Ceo. Noutras palabras: a vida na terra, que amamos, non é o definitivo; pois non temos aquí cidade permanente, senón que andamos á busca da futura⁴² cidade inmutable.

Coidemos, non obstante, de non interpretar a Palabra de Deus nos límites de estreitos horizontes. O Señor non nos impulsa a ser infelices mentres camiñamos, esperando só a conso-lación no máis alá. Deus quérenos felices tamén aquí, pero anhelando o cumprimento definitivo desoutra felicidade, que só El pode encher por enteiro.

Nesta terra, a contemplación das realidades sobrenaturais, a acción da graza nas nosas almas, o amor ao próximo como froito saboroso do amor a Deus, supoñen xa un anticipo do Ceo, unha incoación destinada a medrar día a día. Os cristiáns non soportamos unha dobre vida. Mantemos unha unidade de vida, sinxela e forte na que se funden e compenetran todas as nosas accións.

Cristo espéranos. Vivamos xa como cidadáns do ceo⁴³, sendo plenamente cidadáns da terra, no medio de dificultades, de inxustizas, de incomprensións, pero tamén en medio da ledicia e da serenidade que dá o saberse fillo amado de Deus. Perseveremos no servizo do noso Deus, e veremos como aumenta en número e en santidade este exército cristián de paz, este pobo de corredención. Sexamos almas contemplativas, con diálogo constante, tratando ao Señor a todas horas, desde o primeiro pensamento do día ata o derradeiro da noite, poñendo decote o noso corazón en Xesucristo Noso Señor, chegando a El pola Nosa Nai Santa María e, por El, ao Pai e ao Espírito Santo.

Se, a pesar de todo, a subida de Xesús aos ceos nos deixa na alma un amargo recendo de tristeza, acudamos á súa Nai, como fixeron os Apóstolos: entón tornaron a Xerusalén... e oraban unanimemente... con María, a Nai de Xesús⁴⁴.