NA FESTA DO CORPUS CHRISTI

Hoxe, festa do Corpus Christi, meditamos xuntos a profundidade do amor do Señor, que o levou a quedarse oculto baixo as especies sacramentais, e parece coma se oísemos fisicamente aquelas ensinanzas súas ás multitudes: saíu un labrego a sementar e, ao esparexer os grans, algúns caeron preto do camiño, e viñeron as aves do ceo e coméronos; outros caeron en pedregais, onde había pouca terra, e logo agromaron, por estar moi na superficie, mais saído o sol, queimáronse e secáronse, porque non tiñan raíces; outros caeron nas silvas, que medraron e sufocáronos; outros grans caeron en boa terra, e deron froito, algúns do cento por un, outros o sesenta e outros o trinta¹.

A escena é actual. O sementador divino espalla tamén agora a súa semente. A obra da salvación séguese a cumprir, e o Señor quérese servir de nós: desexa que os cristiáns abramos ao seu amor todos os vieiros da terra, invítanos a que difun-damos a divina mensaxe, coa doutrina e co exemplo, ata os últimos recunchos do mundo. Pídenos que, sendo cidadáns da sociedade eclesial e da civil, ao desenvolver con fidelidade os nosos deberes, cada un sexa outro Cristo, santificando o traballo profesional e as obrigas do propio estado.

Se miramos ao noso redor, a este mundo que amamos porque é feitura divina, advertiremos que se verifica a parábola: a palabra de Xesucristo é fecunda, suscita en moitas almas afáns de entrega e de fidelidade. A vida e o comportamento dos que serven a Deus cambiou a historia, e mesmo moitos dos que non coñecen o Señor móvense —sen sabelo quizais— por ideais nacidos do cristianismo.

Vemos tamén que parte da semente cae en terra estéril, ou entre silveiras e abrollos: que hai corazóns que se pechan á luz da fe. Os ideais de paz, de reconciliación, de fraternidade, son aceptados e proclamados, pero —non poucas veces— son desmentidos cos feitos. Algúns homes empéñanse inutilmente en aferrollar a voz de Deus, impedindo a súa difusión coa forza bruta ou cunha arma menos ruidosa, malia que poida que máis cruel, porque insensibiliza o espírito: a indiferenza.

O Pan de vida eterna

Gustaríame que, ao considerar todo iso, acadásemos conciencia da nosa misión de cristiáns, volvésemos os ollos cara a  Sagrada Eucaristía, cara a Xesús que, presente entre nós, constituíunos como membros seus: vos estis corpus Christi et membra de membro², vós sodes o corpo de Cristo e membros unidos a outros membros. O noso Deus decidiu permanecer no Sagrario para alimentarnos, para fortalecernos, para divinizarnos, para dar eficacia á nosa tarefa e ao noso esforzo. Xesús é simultaneamente o sementador, a semente e o froito da sementeira: o Pan de vida eterna.

Este milagre, continuamente renovado, da Sagrada Eucaristía, ten todas as características da maneira de actuar de Xesús. Perfecto Deus e perfecto home, Señor de ceos e terra, ofrécesenos como sustento, do xeito máis natural e ordinario. Así espera o noso amor, desde hai case dous mil anos. É moito tempo e non é moito tempo: porque, cando hai amor, os días voan.

Vén á miña memoria unha encantadora poesía galega, unha desas cantigas de Afonso X o Sabio. A lenda dun monxe que, na súa simplicidade, suplicoulle a Santa María poder contemplar o ceo, aínda que só fose por un intre. A Virxe acolleu o seu desexo, e o bo monxe foi trasladado ao paraíso. Cando regresou, non recoñecía a ningún dos moradores do mosteiro: a súa oración, que lle parecera brevísima, durara tres séculos. Tres séculos non son nada, para un corazón amante. Así explícome eu eses dous mil anos de espera do Señor na Eucaristía. É a espera de Deus, que ama os homes, que anda na nosa procura, que nos quere tal como somos —limitados, egoístas, inconstantes—, mais coa capacidade de descubrir o seu infinito agarimo e de entregarnos a El enteiramente.

Por amor e para aprendernos a amar, veu Xesús á terra e quedou entre nós na Eucaristía. Como amara os seus que vivían no mundo, amounos ata a fin³, con esas palabras comeza san Xoán a narración do que aconteceu aquela véspera da Pascua, na que Xesús —nolo refire san Paulo— tomou o pan, e dando grazas, partiuno e dixo: tomade e comede; isto é o meu corpo, que será entregado por vós; facede isto en memoria miña. E da mesma maneira o cáliz, despois de ter ceado, dicindo: este cáliz é o novo testamento do meu sangue; facede isto cantas veces o bebésedes, en memoria miña⁴.

Unha vida nova

É o momento sinxelo e solemne da institución do Novo Testamento. Xesús derroga a antiga economía da Lei e revélanos que El mesmo será o contido da nosa oración e da nosa vida.

Vede o gozo que enche a liturxia de hoxe: sexa a loanza plena, sonora, alegre⁵. É o xúbilo cristián, que canta a chegada doutro tempo: rematou a antiga Pascua, iníciase a nova. O vello é substituído polo novo, a verdade fai que a sombra desapareza, a noite é eliminada pola luz⁶.

Milagre de amor. Este é verdadeiramente o pan dos fillos⁷: Xesús, o Primoxénito do Eterno Pai, ofrécesenos como alimento. E o mesmo Xesucristo, que aquí nos robustece, espéranos no ceo como comensais, coherdeiros e socios⁸, porque os que se nutren de Cristo morrerán coa morte terrea e temporal, pero vivirán eternamente, porque Cristo é a vida imperecedoira⁹.

A felicidade eterna, para o cristián que se conforta co definitivo maná da Eucaristía, comeza xa agora. O vello pasou: deixemos á parte todo o caduco; sexa todo novo para nós: os corazóns, as palabras e as obras¹⁰.

Esta é a Boa Nova. É novidade, noticia, porque nos fala dunha fondura de amor, que antes non sospeitabamos. É boa, porque nada mellor que nos unir intimamente a Deus, Ben de todos os bens. Esta é a Boa Nova, porque, dalgún xeito e dun modo indescritible, nos anticipa a eternidade.

Tratar a Xesús na Palabra e no Pan

Xesús escóndese no Santísimo Sacramento do Altar, para que nos atrevamos a tratalo, para ser o noso sustento, co fin de que nos fagamos unha soa cousa con El. Ao dicir sen min non podedes facer nada¹¹, non condenou ao cristián á ineficacia, nin o obrigou a unha busca ardua e difícil da súa Persoa. Quedou entre nós cunha dispoñibilidade total.

Cando nos reunimos perante o altar mentres se celebra o Santo Sacrificio da Misa, cando contemplamos a Sagrada Hostia exposta na custodia ou adorámola oculta no Sagrario, debemos reavivar a nosa fe, pensar nesa existencia nova, que vén a nós, e conmovernos ante o agarimo e a tenrura de Deus.

Perseveraban todos na doutrina dos Apóstolos, na comunicación da fracción do pan, e nas oracións¹². Así nos describen as Escrituras a conduta dos primeiros cristiáns: congregados pola fe dos Apóstolos en perfecta unidade, ao participar da Eucaristía, unánimes na oración. Fe, Pan, Palabra.

Xesús, na Eucaristía, é prenda segura da súa presenza nas nosas almas; do seu poder, que sostén o mundo; das súas promesas de salvación, que axudarán a que a familia humana, cando chegue a fin dos tempos, habite perpetuamente na casa do Ceo, en derredor de Deus Pai, Deus Fillo e Deus Espírito Santo: Trindade Beatísima, Deus Único. É toda a nosa fe a que se pon en acto cando cremos en Xesús, na súa presenza real baixo os accidentes do pan e do viño.

Non comprendo como se pode vivir cristiamente sen sentir a necesidade dunha amizade constante con Xesús na Palabra e no Pan, na oración e na Eucaristía. E entendo moi ben que, ao longo dos séculos, as sucesivas xeracións de fieis fosen concretando esa piedade eucarística. Unhas veces, con prácticas multitudinarias, profesando publicamente a fe; outras, con xestos silandeiros e calados, na sacra paz do templo ou na intimidade do corazón.

Ante todo, temos que amar a Santa Misa que debe ser o centro do noso día. Se vivimos ben a Misa, como non continuar logo o resto da xornada co pensamento no Señor, co proí-do de non nos apartar da súa presenza, para traballar como El traballaba e amar como El amaba? Aprendemos entón a agradecerlle ao Señor esa outra delicadeza súa: que non quixese limitar a súa presenza ao momento do Sacrificio do Altar, senón que decidise permanecer na Hostia Santa que se reserva no Tabernáculo, no Sagrario.

Direivos que para min o Sagrario foi sempre Betania, o lugar tranquilo e apracible onde está Cristo, onde lle podemos contar as nosas preocupacións, os nosos sufrimentos, as nosas ilusións e as nosas alegrías, coa mesma sinxeleza e naturalidade con que lle falaban aqueles amigos seus, Marta, María e Lázaro. Por iso, ao percorrer as rúas dalgunha cidade ou dalgunha vila, alégrame descubrir, aínda que sexa ao lonxe, a silueta dunha igrexa; é un novo Sagrario, unha ocasión máis para deixar que a alma escape para estar co desexo xunto ao Señor Sacramentado.

Fecundidade da Eucaristía

Cando o Señor na Última Cea instituíu a Sagrada Eucaristía, era de noite, o que —comenta san Xoán Crisóstomo— manifestaba que os tempos foran cumpridos¹³. Facíase noite no mundo, porque os vellos ritos, os antigos signos da misericordia de Deus coa humanidade, íanse realizar plenamente, abrin-do o camiño a un verdadeiro amencer: a nova Pascua. A Eucaristía foi instituída durante a noite, preparando de antemán a mañá da Resurrección.

Tamén nas nosas vidas temos que preparar esa alborada. Todo o caduco, o danoso e o que non serve —o desánimo, a desconfianza, a tristeza, a covardía— todo iso ten que ser botado fóra. A Sagrada Eucaristía introduce nos fillos de Deus a novidade divina, e debemos responder in novitate sensus¹⁴, coa renovación de todo o noso sentir e de todo o noso obrar. Déusenos un novo principio de enerxía, unha raíz poderosa, enxertada no Señor. Non podemos volver ao antigo fermento, nós que temos o Pan de agora e de sempre.

Nesta festa, en cidades dunha e doutra parte da terra, os cristiáns acompañan en procesión o Señor, que oculto na Hostia percorre as rúas e as prazas —o mesmo que na súa vida terrea—, saíndo ao paso dos que o queren ver, facéndose o encontradizo cos que non o buscan. Xesús aparece así, unha vez máis, no medio dos seus: como reaccionamos ante esta chamada do Mestre?

Porque as manifestacións externas de amor deben nacer do corazón, e prolongarse co testemuño de conduta cristiá. Se fomos renovados coa recepción do Corpo do Señor, temos que o manifestar con obras. Que os nosos pensamentos sexan sinceros: de paz, de entrega, de servizo. Que as nosas palabras sexan verdadeiras, claras, oportunas; que saiban consolar e axudar, que saiban, sobre todo levar a outros a luz de Deus. Que as nosas accións sexan coherentes, eficaces, acertadas: que teñan ese bonus odor Christi¹⁵, o bo olor de Cristo, porque lembren o seu xeito de se comportar e de vivir.

A procesión do Corpus fai presente a Cristo polas vilas e as cidades do mundo. Mais esa presenza, repito, non debe ser cousa dun día, ruído que se escoita e se esquece. Ese pasar de Xesús tráenos á memoria que o debemos descubrir tamén no noso quefacer ordinario. Xunto con esa procesión solemne deste xoves, debe estar a procesión calada e sinxela, da vida corrente de cada cristián, home entre os homes, pero coa dita de ter recibido a fe e a misión divina de conducirse de tal xeito que renove a mensaxe do Señor na terra. Non nos faltan erros, miserias, pecados. Mais Deus está cos homes, e temos que nos dispor para que se sirva de nós e se faga continuo o seu tránsito entre as criaturas.

Ímoslle pedir, pois, ao Señor que nos conceda ser almas de Eucaristía, que o noso trato persoal con El se exprese en ledicia, en serenidade, en afán de xustiza. E facilitarémoslles aos demais a tarefa de recoñecer a Cristo, contribuiremos a poñelo no cume de todas as actividades humanas. Cumprirase a promesa de Xesús: Eu, cando sexa exaltado sobre a terra, atraereino todo onda min¹⁶.

O pan e a sega: comuñón con todos os homes

Xesús, dicíavos ao comezo, é o sementador. E, por medio dos cristiáns, prosegue a súa sementeira divina. Cristo aperta o trigo coas súas mans chagadas, empápao co seu sangue, límpao, purifícao e esparéxeo no suco, que é o mundo. Bota os grans un a un, para que cada cristián, no seu propio ambiente, dea testemuño da fecundidade da Morte e da Resurrección do Señor.

Se estamos nas mans de Cristo, debemos impregnarnos do seu Sangue redentor, deixarnos lanzar ao chou, aceptar a nosa vida tal e como Deus a quere. E convencernos de que, para frutificar, a semente ten que se soterrar e morrer¹⁷. Logo érguese o talo e xorde a espiga. Da espiga, o pan, que será convertido por Deus no Corpo de Cristo. Dese xeito volvémonos reunir en Xesús, que foi o noso sementador. Porque o pan é un, e aínda que sexamos moitos, somos un só corpo, pois todos participamos dese único pan¹⁸.

Non perdamos nunca de vista que non hai froito, se antes non hai sementeira: é preciso —polo tanto— esparexer xenerosamente a palabra de Deus, facer que os homes coñezan a Cristo e que, coñecéndoo, teñan fame del. É boa ocasión esta festa do Corpus Christi —Corpo de Cristo, Pan de vida— para meditar nesas fames que se advirten no pobo: de verdade, de xustiza, de unidade e de paz. Ante a fame de paz, temos que repetir con san Paulo: Cristo é a nosa paz, pax nostra¹⁹. Os desexos de verdade débennos lembrar que Xesús é o camiño, a verdade e a vida²⁰. Aos que aspiran á unidade, temos que os colocar fronte a Cristo que roga para que esteamos consummati in unum, consumados na unidade²¹. A fame de xustiza débenos conducir a fonte orixinaria da concordia entre os homes: o ser e saberse fillos do Pai, irmáns.

Paz, verdade, unidade, xustiza. Que difícil parece ás veces a tarefa de superar as barreiras, que impiden a convivencia humana! E, non obstante, os cristiáns estamos chamados a realizar este milagre de fraternidade: conseguir, coa graza de Deus, que os homes se traten cristiamente: levando os uns a carga dos outros²², vivindo a mandamento do Amor, que é vínculo da perfección e resumo da lei²³.

Non se nos pode ocultar que queda moito por facer. En certa ocasión, contemplando quizais o suave movemento das espigas xa engraecidas, dixo Xesús aos seus discípulos: a anada é moita, mais os obreiros son poucos. Rogade pois ao dono da colleita que envíe traballadores ao seu campo²⁴. Como entón, agora seguen facendo falta xornaleiros que queiran soportar o peso do día e da calor²⁵. E se os que traballamos non somos fieis, sucederá o que escribe o profeta Xoel: destruída a colleita, a terra en loito: porque o trigo está seco, desolado o viño, perdido o aceite. Confundídevos, labregos; berrade, viñateiros, polo trigo e a cebada. Non hai colleita²⁶.

Non hai colleita, cando non se está disposto a aceptar xenerosamente un constante traballo, que pode resultar longo e abafante: labrar a terra, botar a semente, coidar as leiras, realizar a sega e a malla... Na historia, no tempo, edifícase o Reino de Deus. O Señor confiounos a todos esa tarefa, e ninguén se pode sentir eximido. Ao adorar e mirar hoxe a Cristo na Eucaristía, pensemos que aínda non chegou a hora do descanso, que a xornada continúa.

Está recollido no libro dos Proverbios: o que labra a súa campía terá paz e saciedade²⁷. Tratemos de aplicarnos espiritualmente esta pasaxe: o que labra o terreo é Deus, o que non é fiel á misión divina de entregarse aos demais, axudándolles a coñecer a Cristo, dificilmente logrará entender o que é o Pan eucarístico. Ninguén estima o que non lle custou esforzo. Para apreciar e amar a Sagrada Eucaristía, é preciso percorrer o camiño de Xesús: ser trigo, morrer para nós mesmos, rexurdir cheos de vida e dar froito abondoso: o cento por un!²⁸.

Ese camiño resúmese nunha única palabra: amar. Amar é ter o corazón grande, sentir as preocupacións dos que nos arrodean, saber perdoar e comprender: sacrificarse, con Xesucristo, polas almas todas. Se amamos co corazón de Cristo aprenderemos a servir, e defenderemos a verdade claramente e con amor. Para amar dese xeito, é preciso que cadaquén extirpe, da súa propia vida, todo o que estorba á Vida de Cristo en nós: o apego á nosa comodidade, a tentación do egoísmo, a tendencia a gabarse do propio. Só reproducindo en nós esa Vida de Cristo, poderemos transmitírllela aos demais; só experimentando a morte do gran de trigo, poderemos traballar nas entrañas da terra, transformala desde dentro, facela fecunda.

O optimismo cristián

Quizais algunha vez poida vir a tentación de pensar que todo iso é fermoso, como o é un soño irrealizable. Faleivos de renovar a fe e a esperanza; permanecede firmes, coa seguridade absoluta de que as vosas ilusión se verán rebordadas polas marabillas de Deus. Mais resulta indispensable que nos ancoremos, de verdade, na virtude cristiá da esperanza.

Que non nos acostumemos aos milagres que se operan ante nós; a ese admirable portento de que o Señor baixe cada día ás mans do sacerdote. Xesús quérenos espertos, para que nos convenzamos da grandeza do seu poder, e para que oiamos novamente a súa promesa: venite post me, et faciam vos fieri piscatores huminum²⁹, se me seguides, eu fareivos pescadores de homes; seredes eficaces, e atraeredes ás almas cara a Deus. Debemos confiar, polo tanto, na palabra do Señor: meterse na barca, empurrar os remos, izar as velas, e lanzarse a ese mar do mundo que Cristo nos entrega como herdade. Duc in altum et laxate retia vestra in capturam! ³⁰: remade mar a dentro, e botade as vosas redes para pescar.

Ese celo apostólico, que Cristo puxo no noso corazón, non se debe esgotar —extinguirse—, por unha falsa humildade. Se é verdade que arrastramos miserias persoais, tamén o é que o Señor conta cos nosos erros. Non escapa á súa mirada misericordiosa que os homes somos criaturas con limitacións, con fraquezas, con imperfeccións, inclinados ao pecado. Pero mándanos que loitemos, que recoñezamos os nosos defectos; non para que nos acovardemos, senón para que nos arrepintamos e fomentar o desexo de ser mellores.

Ademais, temos que lembrar sempre que somos só instrumentos: quen é Apolo?, quen é Paulo? Uns ministros daquel en quen crestes, e iso segundo o don que a cada un lle concedeu o Señor. Eu plantei, regou Apolo, pero Deus é quen deu a medra³¹. A doutrina, a mensaxe que temos que propagar, ten unha fecundidade propia e infinita, que non é nosa, senón de Cristo. É Deus mesmo quen teima en realizar a obra salvadora, en redimir o mundo.

Fe, pois, sen permitir que nos domine o desánimo; sen pararnos en cálculos soamente humanos. Para superar os atrancos, hai que comezar traballando, meténdose de cheo na tarefa, de xeito que o esforzo nos leve a abrir novas vereas. Ante calquera dificultade, esta é a panacea: santidade persoal, entrega ao Señor.

Ser santos é vivir tal e como o noso Pai do ceo dispuxo que vivamos. Dirédesme que é difícil. Si, o ideal é moi alto. Mais á vez é fácil: está ao alcance da man. Cando unha persoa enferma, ocorre en ocasións que non se logra atopar a medicina. No sobrenatural, non sucede así. A medicina está sempre preto: é Cristo Xesús, presente na Sagrada Eucaristía, que nos dá ademais a súa graza en todos os sacramentos que instituíu.

Repitamos, coas palabras e coas obras: Señor, confío en Ti, bástame a túa providencia ordinaria, a túa axuda de cada día. Non temos por que lle pedir a Deus grandes milagres. Temos que suplicar, pola contra, que aumente a nosa fe, que alumee a nosa intelixencia, que fortaleza a nosa vontade. Xesús permanece sempre xunta nós, e compórtase sempre como quen é.

Desde o comezo da miña predicación, previnvos contra un falso endeusamento. Non te turbe coñecerte como es: así, de barro. Non te preocupe. Porque ti e mais eu somos fillos de Deus —e este é endeusamento bo—, escollidos pola chamada divina desde toda a eternidade: elixiunos o Pai, por Xesucristo, antes da creación do mundo para que sexamos santos na súa presenza³². Nós que somos especialmente de Deus, instrumentos seus malia nosa pobre miseria persoal, seremos eficaces se non perdemos o coñecemento da nosa fraqueza. As tentacións dannos a dimensión da nosa propia debilidade.

Se sentides decaemento, ao experimentar —quizais dun xeito particularmente vivo— a propia mesquindade, é o momento de abandonarse por completo, con docilidade nas mans de Deus. Contan que un día saíu ao encontro de Alexandre Magno un mendigo, pedindo unha esmola. Alexandre detívose e mandou que o fixesen señor de cinco cidades. O pobre, confuso e atordado, exclamou: eu non pedía tanto! E Alexandre respondeu: ti pediches como quen es; eu douche coma quen son.

Aínda nos momentos nos que percibimos máis fondamente a nosa limitación, podemos e debemos mirar a Deus Pai, a Deus Fillo, a Deus Espírito Santo, sabéndonos partícipes da vida divina. Non existe nunca razón suficiente para volver a cara atrás³³: o Señor está ao noso carón. Temos que ser fieis, leais, facer fronte ás nosas obrigas, encontrando en Xesús o amor e o estímulo para comprender as equivocacións dos demais e superar os propios erros. Así todos eses decaementos — os teus, os meus, os de todos os homes—, serán tamén soporte para o reino de Cristo.

Recoñezamos as nosas enfermidades, pero confesemos o poder de Deus. O optimismo, a alegría, o convencemento firme de que o Señor quere servirse de nós, tenen que informar a vida cristiá. Se nos sentimos parte desta Igrexa Santa, se nos consideramos sostidos pola rocha firme de Pedro e pola acción do Espírito Santo, decidirémonos a cumprir o pequeno deber de cada instante: sementar cada día un pouco. E a colleita rebordará os celeiros.

Rematemos este momento de oración. Lembrade —saboreando, na intimidade da alma, a infinita bondade divina— que, polas palabras da Consagración, Cristo se vai facer realmente presente na Hostia, co seu Corpo, co seu Sangue, coa súa Alma e coa súa Divindade. Adorádeo con reverencia e con devoción; renovade na súa presenza o ofrecemento sincero do voso amor; dicídelle sen medo que o queredes; agradecédelle esta proba diaria de misericordia tan chea de tenrura, e fomentade o desexo de achegarvos a comungar con confianza. Eu abraio ante este misterio de amor; o Señor busca o meu pobre corazón como trono, para non me abandonar se eu non me aparto del.

Reconfortados pola presenza de Cristo, alimentados do seu Corpo, seremos fieis durante esta vida terrea, e logo, no ceo, xunto a Xesús e a súa Nai, chamarémonos vencedores. Onde está, oh morte!, a túa vitoria? Onde está, oh morte!, o teu aguillón? Demos grazas a Deus que nos trouxo a vitoria, por virtude do noso Señor Xesucristo³⁴.